او فرزند ابوعبيد ثقفي است كه از صحابه و ياران پيامبر اسلام و سرداران بنام اسلامي بوده است، مادرش دومه دختر وهب بن عمر مي باشد، مختار در سال اول هجرت متولد گرديد بنابراين هنگام رحلت پيامبر اسلام يازده ساله بوده است بهمين مناسبت در شمار اصحاب و ياران رسول خدا صلي الله و آله آمده است.

مختار مردي عاقل و باخرد و مدبر بود، در حاضر جوابي يد طولائي داشت و در فطانت و زيركي شهره آفاق و در حدسش خطا نمي كرد، او شجاعي بي پروا و داراي همتي عالي بود، كه همواره بكارهاي بزرگ اقدام مي نمود، و در فنون و امور جنگي استاد، و در جوانمردي و بخشندگي بي مانند، و به دليل سياست و فطانتش بود كه در مدت كوتاه حكومتش كه از هجده ماه تجاوز نكرد چه موفقيتهائي نصيبش گرديد و در اين مدت كوتاه دشمنان امام حسين عليه السلام را كيفري بسزا داد و بر زخم دل خاندان پيغمبر صلي الله عليه و آله مرهم نهاد تا آن كه در سال 67 در 67 سالگي بدست مصعب بن زبير كشته شد و در طرف غربي گورستان كوفه دفن گرديد، و داراي قبه و بارگاه بوده است.

از ابن بطوطه متوفاي قرن هشتم نقل شده كه نزديك كوفه قبه و بارگاهي را مشاهده كردم كه گفته شد قبر مختار بن ابي عبيد ثقفي است.

چنانكه رساله شرح الثار ابن نما متوفي 726 مي گويد: بارگاه مختار بن ابي عبيد ماند ستاره تابان مقابل باب مسلم مي درخشيد [1] .