خاندان علي ـ عليه السّلام ـ به عدالت و حمايت از مظلوم همانندي در عالم ندارند. حكومتشان حكومت حق و عدالت و سيره و رفتارشان دادگري و دادخواهي براي مظلومين بود. اگر مي شنيدند به كسي ستمي شده ناراحت مي شدند و تا براي او دادخواهي نمي كردند آسوده نمي گشتند.

حكاياتي كه از عدل علي در كتابهاي تاريخ است نشان مي دهد كه او دلباخته حق و فاني در عدالت بود. او به فرزندانش وصيت كرد:

«كُونا لِلظّالِمِ خَصْماً، وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً»

دشمن ستمگر و يار ستمديده باشيد.

حسين ـ عليه السّلام ـ فرزند آن پدر و وارث همان صفات بود. از ستمهائي كه بني اميه و عمّال آنها به مردم مي نمودند بيش از همه كس رنج مي كشيد، و به شدت ناراحت مي شد.

قيام او، قيام عليه ظلم و بيداد و ستمگري، و نهضت او نهضت نجات بخش ستمديدگان و مظلومين بود.

در مزاج حسين مانند جد و پدرش و برادرش هيچ چيزي مانند مناظر خداپرستي و عدالت و دادگري لذت بخش و شيرين نبود، و هيچ چيز مثل صحنه هاي غم انگيز كفر و ظلم و بيداد ستمگران تلخ و ناگوار نبود تا آنجا كه ممكن بوده و به هر نحو ميسر مي شد از شرافت، آبرو، ناموس و جان و مال مسلمانها دفاع مي كرد.

يكي از داستانهائي كه از آن شدت علاقه حسين به دفاع از مظلومين و حمايت از بيچارگان بي پناه ظاهر مي شود، داستان اُرينب دختر اسحاق و همسر عبدالله بن سلام است.

اين داستان معروف، پرده از انحطاط، سقوط اخلاقي، پستي بني اميه و رذالت معاويه و يزيد بر مي دارد و نشان مي دهد كه چگونه غاصبان مسند خلافت و حكومت مسلمين آلوده دامان و بي بهره از شرف انساني بودند:

اين داستان را ابن قتيبه، شبراوي، علائلي، نويري، ابن بدرون و ديگران نقل نموده اند [1] و علاوه بر آن به عنوان يك كتاب، بطور مستقل نيز تأليف شده است [2] ؛ و چون داستاني مشهور و طولاني است خوانندگان را به مطالعه مصادر عربي آن، و كتابهاي فارسي مانند قمقام زخار حواله مي دهيم، و در اينجا بطور خلاصه به آن اشاره مي كنيم:

اجمال اين داستان اينست كه: يزيد كه به اصطلاح شاهزاده و وليعهد معاويه بود، و تمام وسايل شهوتراني مانند پول و مقام و زور و كنيزكان ماهرو و زنهاي رقاصه و خواننده خودفروش در اختيارش بود با همه ي اينها باز چشم طمع به بانوي شوهرداري كه بايد خود و پدرش پاسدار عصمت و عفت او باشند دوخت، و به شيوه ي اراذل و شهوت پرستاني كه در وفور عيش و نوش حكومت تربيت مي شوند ناآرام شد، و چون آن زن، نجيبه و پاكدامن و با عفت بود و دسترسي به او از راه فريب و منحرف ساختن او از طريق پارسائي محال مي نمود، معاويه ي ناپاك و بي غيرت كه خود را امير المؤمنين مي خواند براي خواهش نفس و شهوت يزيد دست به نيرنگ بسيار عجيب و بي سابقه اي زد. و مرد بدبخت را از زن عفيفه و زيبايش جدا كرد و مقدمات كاميابي يزيد را از آن زن فراهم ساخت.

ولي حسين غيرت و جوانمردي و فتوت مقابل اين تصميم زشت شيطاني معاويه ايستاد، و نقشه او را نقش بر آب كرد، و غيرت و حميّت هاشمي و علاقه ي خود را به حفظ نواميس مسلمين نشان داد و مانع از رسيدن يزيد به هوس ناپاك و شريرش گرديد، و افتراقي را كه معاويه با نيرنگ و وسايلي كه در دست داشت ايجاد كرد مبدل به اتصال نمود، و آن ستم بزرگ را از عبدالله بن سلام و همسرش دفع كرد و اين داستان را در تاريخ مفاخر آل علي ـ عليه السّلام ـ و مظالم بني اميه جاودان باقي گذارد [3] .