انسان هر چند كه استعدادهايي سرشار، گسترده و برتر داشته باشد، جز با تقويت و تحكيم آنها به وسيله شجاعت ، به پيروزي شايان نمي رسد، زيرا شجاعت به معناي به كاربردن توانمندانه اين استعدادها و دادن ارزش حقيقي به آنهاست .

پس شجاعت رساترين تعبير براي نيروهاي دروني است . هر شخصيتي ، در هر موقعيتي كه باشد، هنگامي كه شجاعت ندارد، ارزش انساني خود را از دست مي دهد، به پژمردگي مي گرايد، زبوني بر او چيره مي گردد و ترس هم ، به هر شكل آن بيماري كشنده اي است كه شخصيت را، با همه خرمي و سرزندگيش غافلگير مي كند و مي كشد.

شجاعت مهار كردن خود در برابر هر عاملي است ، با هر شدت و قدرت كه باشد،همچنين وجود و مقدار بقاء امم و عزت و سربلندي آنها وابسته به ميزان بهره اي است كه از شجاعت داشته باشند. همچنين خويشتن داري و صراحت لهجه و مقاومت با ناملايمات و سختيهاي روزگار و احترام به آزادي ديگران ناشي از ملكه شجاعت است .

تمام مظاهر اين شجاعت در حسين (ع) وجود داشت و روح و جسم او مركز نمايش عاليترين مرتبه شجاعت بود. وي با قوت قلب در نبرد با دليران اقدام كرد و صابرانه حمله مي نمود و فرار از جهاد را پستي و عار مي دانست . با نفسي مطمئن و عزمي آرام به استقبال شدائد مي رفت . مصافحه با شمشير و نيزه را در راه خدا غنيمت مي دانست و جانبازي و ريختن خون دل را در راه عزت بهايي كم مي شمرد، و از پستي و دنائت ابا مي كرد، اگر چه متضمن قتل و شهادت باشد.

طبري و ابن اثير از عبدا... بن عمار نقل كرده اند كه وقتي پيادگان لشكر عمرسعد از چپ و راست حمله كردند، آن حضرت بر آنها كه از جانب راست حمله ور شده بودند حمله كرد تا گريختند و بر آنها كه در سمت چپ بودند، حمله فرمود تا آنها را نيز تاراند، و در اين حال عمامه بر سر و پيراهن خزي در برداشت . به خدا سوگند هرگز شكسته اي را نديدم كه فرزندانش و اهل بيت و اصحاب و يارانش كشته شده باشند، دلدارتر و قوي تر و بي بيم تر از حسين . به خدا سوگند پيش از او و بعد از او كسي را مثل او نديدم . به هر سو حمله مي كرد و لشكر از او مي گريختند.

ابن ابي الحديد مي گويد:

كيست در شجاعت مانند حسين بن علي كه در ميدان كربلا گفتند: ما نديديم كسي را كه انبوه مردم بر او حمله ور شده باشند، و از برادران و اهل و ياران جدا شده باشد،شجاعتر از او مانند شير، سواران را در هم مي شكست و چه گمان مي بري به مردي كه راضي به پستي نشد و دست در دست آنهانگذارد تا كشته شد.