عزّت چه به عنوان خصلت فردي يا روحيه جمعي ، به معناي ، مقهور عوامل بيروني نشدن ، صلابت و شكست ناپذيري است كه طبق آيات و روايات ، مخصوص خداست و سايرين مي توانند با تقرّب به خدا، به آن نائل شوند. بنابراين پيامبران و مؤمنين هم داراي عزّت الهي هستند. طبق برنامه اي كه امام حسين (ع) ارائه داده ، پرورش در دامن هاي پاك و شريف ، عبادت خالصانه ، توكل به خدا، پشت پا زدن به زندگي ننگين ،مقهور سلاطين جور نشدن و انتخاب مرگ آگاهانه ، از اموري است كه انسان را به عزّت الهي نائل مي كند و اين معنا از برخورد امام با خلفاي اموي و عمالشان به خوبي پيداست .امام با صلابت در مقابل معاويه در امر ولي عهدي يزيد ايستاد و بعد از مرگ او هم وقتي والي مدينه ، بيعت با يزيد را با امام حسين (ع) مطرح كرد، حضرت با ذليلانه شمردن آن ،آن را نفي كرد و ضمن بر شمردن زشتي ها و آلودگي هاي يزيد، فرمود:«فَمِثْلي لا يُبايع ُ مِثْلَه ».

در جاي ديگر با رد پيشنهاد تسليم شدن ، فرمود:«لا اُعطِيكُم ْ بِيَدي اِعطَاءَ الذَّليل ؛ همچون ذليلان ، دست بيعت با شما نخواهم داد». صبح عاشورا در طليعه نبرد، ضمن سخناني فرمود: به خدا قسم آنچه را از من مي خواهند[تسليم شدن ]نخواهم پذيرفت ، تا اين كه آغشته به خون خويش خدا را ديدار كنم . در خطابه پرشور ديگري در كربلا، خطاب به سپاه كوفه ، در ردّ درخواست ابن زياد، مبني بر تسليم شدن و بيعت فرمود: ابن زياد مرا ميان كشته شدن و ذلّت مخيّر قرار داده ، هيهات كه من ، جانب ذلت را بگيرم . اين را خدا و رسول و دامن هاي پاك عترت و جان هاي غيرتمند و با عزّت نمي پذيرند، هرگز اطاعت از فرومايگان را بر شهادت كريمانه ترجيح نخواهيم داد. امام حسين (ع)، مرگ با عزت رابهتر از زندگي با ذلّت مي دانست . اين سخن اوست :«مَوْت ٌ في عِزَّ خَيرٌ من حَياه ٍ في ذُل ٍّ» و همين مفهوم را در رجزخواني خود روز عاشورا در ميدان جنگ بر زبان مي آورد: «مرگ ،بهتر از ننگ است »يا«اَلمَوْت ُ أولي من رُكُوب ِ العارٍ»آري ، شجاعت و عزّت امام امري است كه دوست و دشمن به آن اعتراف كرده اند.