در فقه مسأله اي مطرح است به نام «ولايت از قبل جائر.» مخصوصا در زمان ائمه اين مسأله را زياد سؤال مي كردند، مي گفتند: يا بن رسول الله! اين خلفا، خلفاي جور و ظلم هستند. ما از اينها پست دولتي به اصطلاح بگيريم يا نگيريم، اسلام دستورش اين است كه نه، از اينها پست نگيريد. ولي بعد مي فرمود: اگر تو از ناحيه ي آنها پستي مي گيري كه آن پست وسيله مي شود كه تو بر امر به معروف و نهي از منكر قدرت پيدا كني، اين كار را قطعا انجام بده. در كتب فقهي ما اين مسأله مطرح است. محقق در شرايع دارد، شهيدين [1] دارند. منتها بعضي مي گويند: «استحبت» و بعضي مي گويند: «وجبت» يعني مي گويند اين كاري كه كمك دادن و اعانت به ظالم است (مثلا علي بن يقطين مي خواهد وزير هارون ظالم ستمگر غاصب بشود) واجب است؛ يعني اين كاري كه في حد ذاته حرام است، اگر وسيله اي باشد براي اينكه قدرتي به دست آوري كه از اين قدرت در راه امر به معروف و نهي از منكر استفاده كني، نه تنها بر تو حرام نيست بلكه واجب است. امام موسي بن جعفر عليه السلام راجع به محمد بن اسماعيل بن بزيع و علي بن يقطين، دو نفر از شيعيان كه در دستگاه ظلم خلفا بودند ولي در آن دستگاه رفته بودند براي اينكه مقاصد الهي را پيش ببرند، مي فرمايد: شما ستارگان خدا در روي زمين هستيد؛ تو نرفتي آنجا كه منفعت پرستي كني، جاه پرستي كني، براي اينكه پول به دست آوري، تو رفتي در آنجا تا هدف اسلام را پيش ببري. ببينيد! كار تحصيل قدرت براي امر به معروف و نهي از منكر تا آنجا مهم است، تا آنجا واجب است كه اسلام مي گويد يك


عمل صد در صد حرام را به خاطر آن مي تواني مرتكب بشوي. يعني اين عمل كه در ذات خود و در صورتي كه تو فقط براي اين بخواهي آن را انجام بدهي كه جزء جلال آن دستگاه بشوي و در آن هيچ هدفي امر به معروف و نهي از منكر يعني هدف خدمت به اسلام نداشته باشي حرام است، و منظور خدمت به اسلام كه واقعا به اسلام خدمت كني، اين حرام تبديل به واجب و به قول بعضي از فقها مثل محقق در شرايع مستحب مي شود. حداقل حرام تبديل به مستحب مي شود. از اينجا شما بفهميد كه مسأله ي قدرت اين نيست كه اگر تصادفا قدرتي پيدا شد، امر به معروف بكن و اگر تصادفا قدرتي پيدا نشد، نه.

دليل ديگر نادرست بودن اين حرف كه مي گويند اگر قدرت تصادفا پيدا شد امر به معروف و نهي از منكر واجب مي شود، اگر نه، نه، پس تحصيل قدرت واجب نيست، اين است كه ما بايد ببينيم اسلام براي امر به معروف و نهي از منكر چه ارزشي قائل است. ببينيم با ارزشي كه اسلام براي امر به معروف و نهي از منكر قائل است، اصلا آيا امكان دارد كه بگويد اين وظيفه را مسلمين هنگامي بايد انجام بدهند كه اتفاقا و تصادفا قدرت داشته باشند ولي اگر قدرت نداشتند، ديگر نه، هيچ وظيفه اي هم ندارند كه بروند قدرت را به دست بياورند تا امر به معروف و نهي از منكر كنند؟