توضيح اينكه پيغمبر اكرم موضوع امر به معروف و نهي از منكر را با تعبير ديگري بيان كرده است. آنجا كه فرمود: «كلكم راع و كلكم مسؤول عن رعيته» [1] تمام افراد شما مسلمانان به منزله ي حافظ و نگهبان و شبان ديگران هستيد و تمام شما نسبت به تمام خودتان مسؤوليد. تعبيري از اين بالاتر نمي توان كرد. يعني ايجاد نوعي تعهد و مسؤوليت مشترك ميان افراد مسلمان براي حفظ و نگهداري جامعه ي اسلامي بر مبناي تعليمات اسلامي. چنين وظيفه ي سنگيني اولا آگاهي و اطلاع زياد مي خواهد، يعني هر فرد يا اجتماع ناآگاهي نمي تواند اين وظيفه را به خوبي انجام دهد، و ثانيا قدرت و امكان مي طلبد. انجام دادن چنين مسؤوليت بزرگ و چنين تكليف بسيار بزرگي احتياج به قدرت و نيرو دارد، و ما قدرت و نيروي لازم را براي اين موضوع كسب نكرده ايم. نيرو را بالقوه داريم ولي اين نيرو را جمع نمي كنيم. آمار دقيق و صحيح نشان مي دهد كه جمعيت مسلمانان در حدود هفتصد ميليون نفر است. [2] چطور مي توان گفت هفتصد ميليون نفر نمي توانند به صورت يك قد بزرگ در دنيا باشند؟! اگر چنين جمعيتي در فكر تشكيل باشد، در فكر اين باشد كه به دنبال هدفها و منويات اسلامي برود، همبستگي اسلامي خودش را محكم كند، همدردي اسلامي خودش را تقويت كند، ارتباطات اسلامي خودش را برقرار كند، امكان ندارد كه دنيا بتواند او را به


حساب نياورد (آن طور كه امروز به حساب نمي آورد)، محال است كه امريكا روي چنين قدرتي حساب نكند و مرتب سرزمينهاي آنها را بمباران كند، محال است كه شوروي روي چنين قدرتي حساب نكند. اما به شرط آنكه اين قدرت به صورت يك قدرت متشكل در بيايد نه به صورت آحاد پراكنده، ملتهاي پراكنده، ملتهايي كه دائما در ميان آنها موجبات تفرق و اختلاف تبليغ مي شود، ملتهايي كه به چيزي كه نمي انديشند شخصيت واقعي و معنوي خودشان است.

كارنامه ي ما در زمينه ي همبستگي، همدردي و تعاون اسلامي، در زمينه ي تعارف (به تعبير قرآن) يعني شناسايي اسلامي كه يكديگر را بشناسيم، به احوال يكديگر آگاه و به سرنوشتهاي يكديگر علاقه مند باشيم، كارنامه ي بسيار بسيار ضعيفي است، اگر نگويم تاريك و ننگين است. چون مي خواهم در اين موضوع بالا جمال و الاشاره صحبت كنم، همينقدر عرض مي كنم كه شما اگر مي خواهيد بفهميد كارنامه ي ما در اين زمينه چگونه است، يك رسيدگي به كارهاي ما در زمينه ي امر به معرف و نهي از منكر بكنيد، يعني مظاهر امر به معروف و نهي از منكر خودمان را بررسي كنيد ببينيد چيست؟