آري اين كاروان در عين آن كه عزيزان خود را از دست داده و رنج و محنت ها همراه دارد، يك ره آورد قيمتي هم آورده است.

اين كاروان توانسته است دنياي اسلام را متوجه كرده، پايه هاي حكومت ستمگران را بلرزاند.

اين كاروان توانسته است از هر فرصتي استفاده نموده و با تبليغات پي درپي عليه حكومت يزيد، موقعيت بني اميه را به خطر بياندازد.

يزيد فكر مي كرد، با استبداد و خودسري مي شود جلوي نارضايتي


عمومي و خشم ملت را گرفته و به حكومت خود ادامه داد، او فكر مي كرد گناه، جبران گناه را مي كند.

يزيد با اين فكر غلط در برابر اين قيام ها دست به خرابكاري ها و خونريزي هاي وحشتناكي زد؛ مدينه، آن شهر مقدس را قتل عام، و كعبه، خانه ي خدا را خراب نمود، و عواطف ديني توده ي مردم چنان جريحه دار شد كه ديگر قابل معالجه نبود.

عراق در آتش انقلابي فرورفت كه تا مدت ها ديگر روي آرامش را نديد.

عكس العمل هاي افكار غلط يزيد، حكومت بني اميه را به سقوط نزديكتر مي كرد.

حركت اين كاروان از مدينه به كربلا، و از كربلا به مدينه، چنان اثري در سراسر مملكت گذارد كه گويا يك بسيج عمومي عليه بني اميه به وجود آمده، و بالاخره حكومت آنان را ساقط و منقرض ساخت.

آري، كربلا و اسيران توانستند محيط را عوض كرده و تا دستگاه ديگري روي كار بياورند، تا در فرصتهاي آن اسلام و معارف اسلامي آنطور كه هست معرفي شود.

آري، كربلا و اسيران آن توانستند اسلام و مسلمين را از خطر سقوط نجات بخشيده، نسل هاي آينده را به روح مقدس دين الهي آشنا كنند.

ما اين بحث را با ذكر دو شكل و جواب خاتمه داده، و در پايان، يك بحث كوتاه علمي و لازم را متذكر خواهيم شد انشاءالله.