افراد در زندگي اجتماعي خود همواره در پي الگوها و سرمشق هايي هستند تا بتوانند با پيروي از آنان به زندگي مطلوب و سعادت مند برسند و در اين راستا تلاش مي كنند بهترين ها را برگزينند. سرّ مطلب اين است كه اشخاص در جامعه مثل هم مي انديشند و شبيه هم رفتار مي كنند و به عبارتي، از الگوهاي رفتاري پيروي مي كنند. «يك الگو چيزي است كه ساخته مي شود تا براي ساختن نمونه هاي ديگر سرمشق قرار گيرد.»

اما گاه و بلكه اغلب اوقات، انسان به دليل عدم آگاهي از معيارهاي صحيح و مناسب، در انتخاب الگوي مناسب راه خطا را در پيش گرفته و در نتيجه، به جاي رسيدن به هدف، دچار مشكلات شده و معضلات زيادي دامن گير او مي شود.

اسلام به عنوان مكتبي كه در پي ارائه كمال و سعادت بشري است، براي پيروان خود، گروه مرجع، كه خاندان وحي باشند، معرفي كرده است، از اين رو، بايد آنان را به عنوان سرمشق و الگوي رفتاري خويش قرار دهيم و تابع و پيرو رفتار فردي و اجتماعي آنان باشيم.

از اين رو، امام حسين (عليه السلام) الگويي شايسته و ارزشمند و قيام خونين او به عنوان، نقش نمونه اي است كه انسان هاي زيادي آن را سرمشق خود قرار مي دهند. سيدالشهدا (عليه السلام) خود نيز اشاره دارد كه «فلكم فيّ اسوة.»

پس از نهضت عاشورا، حركت ها و جنبش هاي فراواني به تأسّي از آن واقعه، عليه حاكمان ستمگر صورت گرفت كه برخي از آن ها عبارتند از:

1. انقلاب مدينه، حركتي كه عليه حكومت ستمكار بني اميه انجام گرفت و با نهايت وحشي گري سركوب گرديد؛

2. قيام توابين در كوفه در سال 65 ق؛

3. قيام مختار ثقفي، كه در سال 66 با انگيزه انتقام از قاتلان امام و شهيدان صورت گرفت؛

4. انقلاب مطرف بن مغيره در سال 77 عليه حجاج بن يوسف؛

5. انقلاب ابن اشعث، عليه حجاج بن يوسف؛

6. انقلاب زيد بن علي در سال 122؛

7. قيام حسين بن علي شهيد فخ، عليه حكومت عباسي در سال 169.

و بالاخره آخرين جنبشي كه عليه سلطنت دو هزار و پانصد ساله ستمشاهي، انجام گرفت و حكومت سلطنتي را بركَند، حركتي بود كه از حسين بن علي (عليه السلام)، سرمشق گرفته و با تأسّي از آن امام و مرام او به بار نشست و جنگ هشت ساله را نيز با بهره گيري از سرمشق كربلا با سربلندي به پايان رساند.

نهضت عاشورا نه تنها براي مسلمانان، بلكه براي غيرمسلمانان نيز سرمشق و الگو مي باشد. مهاتما گاندي رهبر بزرگ هند نيز عاشوراي حسيني را سرمشق خود قرار داده و مي گويد: «من زندگي امام حسين، آن شهيد بزرگ اسلام، را به دقت خوانده ام و توجه كافي به صفحات كربلا نموده ام و بر من روشن شده است كه اگر هندوستان بخواهد يك كشور پيروز گردد بايستي از سرمشق امام حسين پيروي كند.»