حركت حسين (ع) و رويدادهاي مربوط به آن به عبيدالله بن زياد گزارش شد. ابن زياد، حصين بن نمير، رئيس پليس خويش را به قادسيه كه در پانزده فرسنگي كوفه است فرستاد. و او لشكر خويش را از قادسيه تا حنان كه بالاتر از قادسيه است و از قادسيه


تا قطقطانيه كه در نزديكي كوفه است، سازماندهي كرد و به مردم اعلام نمود: اين حسين است كه به سوي عراق مي آيد. [1] .

چون اين خبر به وليد بن عتبه، امير مدينه رسيد، نامه اي اين چنين به ابن زياد نوشت:... حسين بي ترديد به عراق خواهد آمد، اما بدان كه او فرزند فاطمه است و فاطمه دختر رسول خدا مي باشد، مبادا با وي بدرفتاري كني كه اگر چنان كردي براي خود و قوم خود، شورشي را برانگيختي كه هرگز نمي تواني از آن پيشگيري كني و خواص و عوام تا دنيا باقي است آنرا فراموش نخواهند كرد.

ابن زياد به نامه وليد اعتنايي نكرد و به كار خود ادامه داد. [2] .

كاروان حسيني به حاجز رسيد و آن مكاني است در بطن الرمه كه حاجيان بصره در آن فرود مي آيند و با آنان كه از كوفه به سوي مكه مي روند به هم مي رسند. [3] .

گويا حسين (ع) در آنجا اندكي درنگ كرده و خيمه و خرگاه برافراشته، شايد در همين مكان بوده كه شخصي گفته است: من به حج مي رفتم، از همراهانم دوري گزيدم و در اثر تنهايي به بيراهه كشيده شدم، تا آنكه چشمم به چادرهايي افتاد، سپس گفتم: اين خيمه ها از كيست؟

پاسخ دادند: از حسين (ع)

گفتم: فرزند علي؟ فرزند فاطمه؟

گفتند: آري.

پرسيدم: اكنون او در كجاست؟

گفتند: در اين چادر


به سوي آن چادر رفتم، ديدم حسين بر در آن تكيه زده است و نامه اي در دست گرفته و مي خواند. سپس سلام كردم و او سلام مرا پاسخ داد. آنگاه گفتم: اي پسر پيامبر! پدر و مادرم فداي تو باد! چرا در اين بيابان بي سبزه و آباداني فرود آمدي؟ فرمود: آنان مرا بيمناك ساختند، و اينها هم دعوتنامه كوفيان است كه كشندگان من هستند، و چون دست به اين كار بزنند و مرا به قتل برسانند و همه محرمات الهي را ناديده انگارند، خداوند كسي را برانگيزد كه همه آنها را بكشد و از كهنه زنان حائض [4] پست تر گردند. [5] .

هنوز خبر شهادت مسلم بن عقيل به امام نرسيده بود كه آن حضرت از همان حاجز، قيس بن مسهر صيداوي [6] را به نمايندگي نزد كوفيان فرستاد و نامه اي با اين عبارت براي آنان نگاشت:

بسم الله الرحمن الرحيم

از حسين بن علي به برادران مؤمن و مسلمان. سلام عليكم، براستي من خدايي را سپاس مي گويم كه معبودي جز او نيست.

اما بعد، نامه مسلم بن عقيل به دستم رسيد، و در آن از نيك انديشي شما و گرد آمدن بزرگان شما براي ياري ما خبر داد. من پيوسته از خدا خواسته ام كه كار ما را نيك سازد و شما را در برابر اين همراهي بهترين اجر عطا فرمايد. من روز سه شنبه


هشتم ماه ذيحجه روز ترويه از مكه به سوي شما رهسپار شدم و چون اين فرستاده من پيش شما رسيد، در كار نهضت تلاش و كوشش بيشتري كنيد، زيرا من همين روزها به سوي شما مي شتابم. و السلام عليكم و رحمةالله و بركاته. [7] .

حسين (ع) اين نامه را خطاب به سليمان بن صرد خزاعي، مسيب بن نجبه، رفاعة بن شداد و گروهي ديگر از اهل كوفه نوشت و آنرا به قيس بن مسهر [8] سپرد تا به آنان برساند. همين كه قيس به دروازه كوفه رسيد، حصين بن نمير، رئيس پليس كوفه، راه را بر او بست تا او را دستگير و تفتيش نمايند.

قيس كه خود را در خطر ديد، نامه را بيرون آورده و پاره پاره كرد.

حصين بن نمير او را دستگير كرد و به نزد عبيدالله برد؛ هنگامي كه قيس روبروي عبيدالله قرار گرفت، ابن زياد از او پرسيد:

تو كيستي؟

- من مردي از شيعيان اميرمؤمنان علي بن ابي طالب (ع) و فرزند او هستم.

- نامه را چرا پاره كردي؟

- براي اينكه از مضمونش تو آگاه نشوي!

- نامه از كه بود و به كه بود؟

- از سوي حسين، براي مردم كوفه كه نامهايشان را نمي دانم!

ابن زياد خشمگين شد و فرياد زد: بخدا سوگند! دست از تو برندارم تا آنكه نام آنان را بگويي و يا آنكه بر منبر روي و حسين بن علي و پدر و برادرش را لعن كني! و گرنه تو را قطعه قطعه خواهم كرد.


قيس گفت: نام افراد را كه هرگز به تو نخواهم گفت، اما لعن حسين، پدر و بردرش را مي پذيرم.

ابن زياد گفت: پس انجام بده! [9] .

قيس بر منبر بالا رفت و پس از سپاس و ستايش خداوند و درود بر پيامبر و درخواست بيشترين رحمت بر علي و حسن و حسين (ع)، بر عبيدالله بن زياد و پدرش لعنت فرستاد. و بزرگان گردنكشان بني اميه را از اول تا آخر مورد لعن قرار داد، سپس گفت: اي مردم! من از سوي حسين براي شما پيامي آورده ام و در فلان جا از او جدا شده ام؛ دعوتش را اجابت كنيد.

اين خبر به ابن زياد رسيد، دستور داد او را گرفتند و از بالاي قصر به زير انداختند و بدينوسيله او را به شهادت رساندند. [10] .

گويا هنوز رمقي در تن داشت كه شخصي به نام عبدلملك بن عمير لخمي پيش آمد و سرش را بريد، به او گفتند: اين چه كار ناشايستي بود كه كردي؟

گفت: مي خواستم كه آسوده اش سازم!!

هنگامي كه حسين (ع) از مرگ او آگاهي يافت، اشك از چشمانش سرازير شد و فرمود:

بارالها منزل نيكويي براي ما و شيعيان ما قرار ده و ميان ما و آنها جدايي مينداز كه تو بر هر چيز توانايي. [11] .