هنگامي كه كتاب مقتل الشمس يا تحقيق و تحليل نهضت حسيني اثر ديگر همين قلم انتشار يافت، بازتاب گسترده اي يافت، يكي از انديشمندان آن را «گزارشي كامل و سنجيده از رويدادهاي نهضت امام حسين (ع) با استناد به مدارك كهن و معتبر» به شمار آورد.

حضرت آيت الله محمد هادي معرفت نيز در مقدمه چاپ سوم كتاب نوشت: «مؤلف با قدرت علمي و قلمي خود توانسته است به خوبي از عهده اين وظيفه وجداني و انساني خود برآيد و شخصيت والاي امام حسين (ع) را در واقعه ي كربلا مجسم سازد و براي خوانندگان مبرهن نمايد كه واقعه كربلا، يك حادثه كوچك از حوادث تاريخ نبود بلكه يك جهش وتحولي عظيم در تاريخ بشريت بود...»

استاد دكتر صادق آئينه وند محقق و مدرس تاريخ اسلام نيز در پيش گفتار همان چاپ نوشت:

«قصد نويسنده تواناي كتاب آن بوده است كه با ابتناي بر مصادر و مآخذ معتبر تاريخي، ترسيمي صحيح از انقلاب طف به دست دهد. مؤلف بر آن بوده است تا روشمندي علمي را با سبكي ساده و قلمي روان همگام كند و چنين اثري پديد


آورد؛ وجود اين خصيصه در مقوله اي تاريخي بسان اين واقعه هنر مي خواهد. اين كتاب را بايد ادامه سلسله مقاتلي برشمرد كه مي خواهد متني صحيح را با استناد به مصادر معتبر در اختيار خوانندگان قرار دهد. از ديگر مزيت هاي كتاب، تحليل تاريخي و بهره گيري از روش علوم اجتماعي در تبيين وقايع تاريخي است كه به ارزش علمي كتاب افزوده است. ترجمه روان اشعار و رجزها و محادثات تاريخي، آن دسته از خوانندگان را كه با زبان عربي آشنايي ندارند سودرسان است.»

به هر حال، كتاب ياد شده در رسانه هاي گروهي نيز بازتاب يافت، بگونه اي كه همه متن آن در دو روزنامه كثير الانتشار عصر، منتشر گرديد و در چند نشست علمي صدا و سيما مورد بررسي و معرفي قرار گرفت. اما با همه اين ها، ويژگي هاي آن به صورت روشن فهرست نشد، مقتل الشمس؛ حاصل مطالعه تطبيقي نصوص مربوط به نهضت حسيني تا قرن هفتم و سپس نقل مؤيداتي از متون پسين تا قرون اخير، و به دست دادن متني استوار كه نتيجه تأملي دراز براي جمع اخبار متعارض و يا رد اخبار ضعيف بوده است. اما گروهي از صاحبنظران و فرهيختگان هم كاستيهاي اثر را يادآور و نگارنده را بر سهو خطاهاي پيش آمده هر چند كوچك و جزئي آگاه نمودند.

اينك كه بيش از يك دهه از انتشار آن اثر مي گذرد؛ كوشيده ام كه كاستيها و خطاها را ترميم نمايد و با افزودن شرح و تفسيري بر آن، كتابي را كه پيش روي شماست به سامان آورم، البته گر چه جانمايه اين دو اثر يكي است، ولي نگارنده در كتاب حاضر موضوعات تازه اي را مورد بحث و بررسي قرار داده كه از مهمترين آنها، تحليلي تاريخي بر پيدايش بستري است كه سبب بروز تغييرات فرهنگي و اجتماعي در جامعه اسلامي گرديد، آن سان كه پس از پنجاه سال از رحلت پيامبر اكرم، نوادگان و نوباوگان عزيز پيامبر و اصحاب گرامي او را با زشت ترين شيوه سر بريدند و چنان


فاجعه اي را رقم زدند كه بي گمان در تاريخ جهان بي مانند است.

پاسخي كه با استناد به شواهد معتبر، به اين معناي تاريخ داده شده و اصلي ترين پيام اين اثر مي باشد: تحليل روند رجعت جامعه به جاهليت و پيامدهاي طبيعي آن يعني رويكرد مردم بويژه نخبگان و قدرتمندان به دنيامداري، خودكامگي و خشونت است؛ همان واقعيتهاي تلخ و نابهنجاري هاي سختي كه امام حسين (ع) را به عنوان پيشواي امت مكلف به ساماندهي نهضت اصلاح گرانه و شهادت طلبانه مي كند.

به هر حالي اين كمترين، با همه دقتي كه در تدوين اين اثر به كار برده ام، اطمينان دارم كه از سهو و خطا مصون نبوده ام چنان كه پس از انتشار كتاب مقتل الشمس، انتقاداتي هر چند ريز، اما مهم از سوي صاحبنظران دريافت نمودم و اينك به مدد همان راهنمايي ها، كوشيده ام آن كاستيها را در اين اثر جبران كنم و برخي از يادآوري ها را در پاورقي ها با نام همان عزيزان درج نمايم. در همين جا سپاس و احترام خود را به پيشگاه آن بزرگواران تقديم مي دارم و از خداي بزرك برايشان طلب توفيق و نيك فرجامي مي كنم.

خداوندا! اگر خطا گفتيم اصلاحش تو كن

محمد جواد صاحبي

پانزدهم خرداد ماه يكهزار و سيصد و هشتاد و سه