بازگشت

گمركات


گرفتن گمرك و عوارض از تجاري كه جنس به داخل كوفه مي آوردند از زمان حكومت عمر شروع شد؛ بدين ترتيب كه از كفار غيرذمي يك دهم و از كفار ذمي يك دهم و از مسلمانان يك دهم مال التجاره را به عنوان ماليات و گمرك مي گرفتند كه به اين ماليات اصطلاحا «مكوس » گفته مي شد. [1] .

تا اينجا چنين به دست مي آيد كه حكومت كوفه از نظر مالي بسيار قوي بود، بخصوص هنگامي كه فرمانداري كوفه و بصره هر دو به وسيله يك فرد اداره مي شد، اين قوت دو چندان مي گرديد، زيرا والي در اين هنگام با در اختيار گرفتن بيت المال، قدرت اجراي هرگونه شيوه اي را داشت؛ چنان كه در زمان زياد و پسرش عبيدالله چنين اتفاقي افتاد به گونه اي كه درآمد عراق از خراج در زمان عبيدالله را رقمي حدود 135 ميليون درهم نوشته اند [2] و عبيدالله توانست با زياد كردن عطاء و دادن رشوه به رؤسا و بزرگان كوفه آنها را به جنگ با امام حسين (عليه السلام) ترغيب و تشويق نمايد. چنان كه يكي از اهل كوفه به نام «مجمع بن عبدالله عائدي » هنگامي كه در كربلا به امام حسين پيوست چنين جواب داد:

«اما اشراف الناس فقد عظمت رشوتهم و ملئت غرائرهم يستمال و دهم و يستخلص به نصيحتهم فهم الب واحد عليك »؛ [3] اما اشراف و بزرگان كوفه، رشوه هاي كلاني به آنها پرداخت شده است و حكومت جوالهاي آنان را پر نموده تا محبت آنان را به خود جلب نمايد، پس آنها يكپارچه عليه تو جنگ مي نمايند.


پاورقي

[1] همان، 220.

[2] اجتهادي، ابوالقاسم، بررسي وضع مالي و ماليه مسلمين از آغاز تا پايان دوران اموي، چاپ اول،: تهران، انتشارات سروش،1363، ص‏137.

[3] تاريخ طبري، 4/306.