ام سلمه همسر گرامي رسول خدا (ص) تنها بازمانده از همسران گرامي پيامبر بود كه نزد اهل بيت مكانت عظيم داشت .

او از شهادت امام حسين بن علي (ع) پيشاپيش خبر داشت و پيامبر قبلاً به او خبرداده بود. پيامبر نزد ام سلمه مقداري خاك كربلا درون شيشه اي به امانت سپرده بود و گفته بود كه هرگاه خاك به خون تبديل شد، بدان حسين (ع) كشته شده است . قبل از سفر امام (ع) به سوي كربلا، ام سلمه نزد او آمده و به گريه و ندبه پرداخت و گفت سوي عراق نروكه منزلگاه تو همان جاست ، زيرا كه از پيامبر (ص) شنيدم كه فرزندم به دست مرداني بدكار در سرزمين عراق كشته مي شود.

امام قبل از رفتن به كربلا، علم و سلاح پيامبر و ودايع امامت را به او سپرد تا از بين نرود، كه درخواست آنها نشانه امامت بود. و پس از بازگشت اُسرا به مدينه ، ام سلمه آنها را به امام سجاد (ع) تحويل داد.

ام سلمه همواره از هواداران اهل بيت بود، پس از رحلت پيامبر، طي نامه اي به معاويه از برنامه هاي معاويه و سب و لعن به حضرت علي (ع) انتقاد كرد.

اين بانوي بزرگوار پس از واقعه كربلا به عزاداري و برگزاري مراسم براي شهداي كربلا و سيدالشهدا(ع) پرداخت و بني هاشم براي عرض تسليت و تعزيت نزد او كه تنهاهمسر بازمانده پيامبر بود مي رفتند. ام سلمه شبي در خواب ديد كه پيامبر خاك آلود وغمگين است ، علت را از او پرسيد؟ فرمود: از دفن شهداي كربلا مي آيم . از خواب برخاست و ديد خاك درون شيشه خونين است و صدا به گريه و شيون بلند كرد و ماجرا را بازگو كرد، و آن روز را به خاطر سپردند همان روز عاشورابود.

ام سلمه روايات بسيار از پيامبر داشت و جزء راويان حديث از پيامبر بود.

از ابي عبدالله محمد بن سعد زهري بصري كاتب واقدي صاحب كتاب طبقات منقول است كه چون خبر كشته شدن حسين بن علي (ع) به ام سلمه رسيد گفت : «و قدفَعَلوها ملأالله بُيوتَهَم وقبورهم ناراً.؛ آيا آن كار زشت را مرتكب شدند، خدا خانه ها وگورهايشان را از آتش پر كند. آن گاه به قدري گريست ، تا بي هوش شد.

آري اين گونه زنان اهل البيت و زنان حاضر در صحنه هاي مختلف عاشورا نقش و جايگاه ويژه خود را در تاريخ براي هميشه يافتند و الگويي زيبا براي زنان مسلمان ساختند كه حتي زنان غير مسلمان و دانشمندان غير مسلمان نيز آنان را تمجيد و تحسين مي كنند، و آنان را بر شجاعت هايشان آفرين مي گويند.

در پايان چنين مي توان نتيجه گرفت :

1 ـ همراه كردن زنان و كودكان در كاروان امام ، به طور كامل حساب شده و از پيش تعيين شده براي رسيدن به اهداف والاي امام در امر به معروف و نهي از منكر حكومت فاسق بني اميّه و فاش ساختن و نشان دادن ماهيّت واقعي حكومت و آشكار نمودن كفر پنهان موجود حكومت بود.

2ـ بيمار بودن امام سجاد (ع) در آن زمان از معجزه هاي الهي براي بقاي امامت و ولايت كه اگر امام سجّاد (ع) به سلامت بودند، بني اميه ايشان را نيز به شهادت مي رساندند. لذا وظيفه زينب (س) حفظ و نگه داري از امامت و پرستاري ايشان و رساندن كاروان اسارت به سر منزل مقصود بود. اگر خطابه هاي شيوا، فصيح و بليغ و شجاعانه زينب و ام كلثوم و فاطمه بنت الحسين ، رباب همسر امام نبود، اكنون از واقعه كربلا جز يك نام نمانده بود و عاشورا در اذهان مردم محو شده بود.

3 ـ اسير كردن زنان مسلمان خلاف قوانين و مقررات جنگي ، خصوصاً مسلماني است . زنان و كودكان در جنگ ها از مصونيت و امنيت نسبي برخوردارند. امّا بني اميه كه خود را مسلمان و خليفه مسلمانان ناميدند، از اين قانون پيروي نكرده و هرگز پاي بند قوانين اسلامي نبودند.

4 ـ غارت كردن و تعرّض مسلحانه مسلمانان بر كودكان و زنان خلاف جنگ هاست ، ولي در كربلا به دستور شمر خميه ها بر سر كودكان و زنان خراب كردند و آتش زدند و به خيمه نشينان بي دفاع حمله كرده و گوشواره از گوش آنان ربوده و گوش را پاره كردند.مقنعه از سر زنان برداشته و به آنان بي حرمتي كردند.

5 ـ افشاي ماهيت واقعي حكومت بني اميه و فساد باطني و علني و مخفيانه حكومت بني اميه و ظاهر كردن آن كفر پنهان و تظاهر به اسلام براي اغفال مردم و آگاه ساختن مردم جاهل شهرهاي كوفه و شام .

6ـ جلوگيري از تحريف هاي عاشورا و برملا كردن جنايات هاي بني اميه ، چرا كه اگر اين زنان و دختران نبودند و اين كاروان اسارت نبود عاشورا در اذهان مردم محو مي شد و عاشورا را يك جنگ معمولي ميان دو سپاه مي دانستند.

7 ـ تحريك عواطف و احساس هاي مردمي ، نه اين كه اهل بيت قصد آن داشته باشند كه احساس هاي مردم را به نفع خويش تحريك كنند و دل آنان را بيازارند، بلكه چنين قصدي نداشتند، خود اين اعمال و رفتار زشت و پليد حكومت با اسراي زن و كودك و برهنه كردن سرزنان و زنجير برگردن اسير بيمار انداختن و كودكان را زدن ، خود،احساسات هر انسان سنگ دلي را هم بر مي انگيخت و برپاكنندگان اين اعمال ننگين را و نفرين مي كردند و خواه ناخواه تحريك عواطف مردم و گريه ها و شيون هاي آنان خود وسيله براي شوراندن مردم بر عليه حكومت فريب كارانه جبّار بود.

8 ـ نقش عمده زنان در بيداري مردم و متوّجه كردن آنان به سوي آخرت و روز جزا بود كه زنان اهل بيت با خطابه هاي آتشين خود آنان را ملامت و سرزنش مي كردند كه فردا چه جوابي خواهيد داشت در برابر پيامبر خدا كه با فرزندان و زنان و دخترانش چنين كرده ايد.

9 ـ اين قيام مهم ترين اثري كه براي مردم آن زمان داشت ، ايستادن در برابر ظلم و فساد و نهراسيدن از مرگ و بر پايي قيام هايي همچون توّابين و مختار بود كه براي انتقام خون ابا عبدالله(ع) رخ داد.

10 ـ مهم ترين نقش آنان در زنده نگه داشتن ياد عاشورا و باب نمودن برپايي مراسم عزاداري و نوحه سرايي براي زنان مدينه و زنده نگه داشتن ياد عاشورا و فجايع خونبار آن در اذهان عمومي بود و نسل به نسل رسيدن آن تا قيامت .

گرچه عاشورا يك روز بود، امّا تا قيامت عاشوراها به ياد حسين (ع) و الگوگيري از زنان و مردان عاشورايي بر پا مي شود و هم چنان كه زنان ايراني جوانان غيور خود را آماده براي جنگ مي كردند، الگويشان زينب (س) بود. و اكنون كه زنان و مادران فلسطيني جوانان خود را آرايش و زيبايي داده و به جنگ بر عليه صهيونيست مي فرستد، الگو گرفته از همان زنان صدر اسلام است .