بازگشت

نهضت كربلا و بكتاشيسم در آلباني


يكي از فرقه ها كه حدود سي درصد مسلمانان را تشكيل مي دهند، فرقه «بكتاشي » است . اين فرقه در آلباني داراي ويژگي هاي جداگانه اي است و تحقيقاتي كه تا به امروز به انجام رسيده است ، اين حقيقت را به اثبات مي رساند كه «بكتاشيه » در آلباني رواج بسياري داشته و از دهه نخست قرن بيستم ميلادي به عنوان مركز جهاني بكتاشيان شناخته شده است .

طرفداران اين طريقت ، معتقد به رسول اكرم (ص) و دوازده امام ِ شيعيان : و به انتظار ظهور مهدي (ع) هستند و در دهه اول ماه محرم ، براي امام حسين (ع) سوگواري مي كنند و يكي از مهم ترين مراسم ديني در تكاياي آلباني برگزاري مراسم عاشورا است .در دهه نخست ماه محرم ، هر روز مجلس ذكر برگزار مي گردد و حاضران در مجلس ،اذكاري را كه به نظم خوانده مي شود، زمزمه مي كنند، ذكرهايي مثل :

لااله الاالله، يا حسين شهيد كربلا، يا حسين ، واي حسين ، شاه حسين و اشعاري چون :



اي نور چشم احمد مختار يا حسين

اي يادگار حيدر كرار يا حسين



بكتاشيان و ديگر علويان كه شامل طريقت هاي مختلف از قبيل : طريقت خلوتيه ،رفاعيّه ، قادريه و سعديه مي باشند، در دهه اول محرم آب نمي نوشند و از خوردن گوشت و تخم مرغ ، شير و پنير خودداري مي كنند و در روز عاشورا غذايي شيرين از گندم ، نشاسته ، و دارچين به نام "عاشورا" بين مردم توزيع مي كنند. آنان متأسفانه اين روز را به يك ديگر تبريك مي گويند و يكي از علل آن را اتمام حادثه دردناك و جان سوز شهادت امام حسين (ع) و يارانش در روز عاشورا مي دانند و علت ديگر آن را، اين مي دانند كه امام سجاد(ع) در روز عاشورا زنده ماندند و امر ولايت ادامه پيدا كرد.

طريقه «بكتاشيه » در آلباني نفوذ فراوان داشته و همچون ديگر طريقت هاي صوفيانه با تكيه بر ادبيات به نشر و گسترش مباني عقيدتي خود مي پردازد. ادبيات بكتاشي در آلباني را مي توان در كل ، قسمتي از ادبيات عاشورايي دانست ، زيرا اشعار شاعران اين طريقه مالامال از مدح ائمه اطهار(ع) و ذكر مصائب سالار شهيدان دركربلا است .

شعراي متصوفه اي كه عمر خود را در آلباني گذرانيده و به تركي ، عربي و فارسي شعر گفته اند، كم نيستند. شعر بكتاشي در آلباني از قرن پانزدهم ميلادي به بعد آغاز شد و در قرن نوزدهم ميلادي به اوج خود رسيد و اين ادبيات شاعرانه بكتاشي در آلباني تاسال 1944 ميلادي ادامه داشته است . البته بايد گفت كه متأسفانه قسمت اعظم اين سرمايه هاي ادبي در معرض تخريب و آتش سوزي قرار گرفت و از بين رفت . درسال 1967 ميلادي پس از بسته شدن تكاياي بكتاشيه در آلباني باقي مانده كتاب هاي خطي در صندوق هايي مخصوص به كتاب خانه هاي عمومي منتقل شد و بدين ترتيب كتاب هاي مهم خطي و ادبيات بكتاشيه به بيرون راه نيافت و از دسترس ديگران دورماند.

قبل از دوران كمونيستي ، بعضي از درويش هاي بكتاشي نيز به عراق مي رفتند و براي مدت طولاني در كنار مزار امام حسين (ع) در كربلا و حرم امام علي (ع) در نجف اقامت مي كردند. در اين مبحث ، به اختصار درباره شاعران بكتاشي كه درباره كربلا و وقايع عاشورا شعر گفته اند، مطالبي را بيان خواهيم كرد.