تقريباً همه مورخان بر اين باورند كه امام سجاد (ع) در صحنه كربلا بيمار بود و اين بيماري نيز حكمت و مصلحت الهي براي امت اسلام بوده تا در سايه آن وجود حجت خداوند در زمين حفظ شود و امر خلافت و وصايت رسول (ص) تداوم يابد. و به همين دليل در ميدان رزم كربلا حضور نيافت. [1] .

او تنها بازمانده مرد از خاندان حسين (ع) بود كه از كربلا زنده باز گشت تا پرچم دار هدايت امّت باشد. ولي در برخي از منابع از جهاد و مبارزه امام در ميدان كربلا و مجروحيت وجانبازي آن حضرت سخن به ميان آمده است. فضيل بن زبير اسدي كوفي، از ياران امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) در كتاب خود «تسمية من قتل من اهل بيته و شيعته» [2] مي نويسد: «كان علي بن الحسين (ع) عليلاً و ارتثّ يومئذٍ و قد حضر بعض القتال، فدفع اللَّه عنه و اخذ مع النساء». [3] .

امام علي بن الحسين (ع) در حالي كه بيمار بود در برهه اي از جنگ كربلا حضور يافت و به مبارزه پرداخت تا مجروح شد و پيكر مجروح وي را از معركه بيرون آوردند. آنگاه خداوند شر دشمن را از وي بازداشت و به همراه زنان به اسيري برده شد. لغت شناسان مي گويند واژه «ارتث» بدان معنا است كه شخصي در ميدان رزم جنگيد و سپس مجروح شد و بر زمين افتاد و در حالي كه جان داشت او را از معركه بيرون بردند. [4] .