بازگشت

علي اكبر و همسر و فرزند


تا كنون با ادله و شواهد و قراين مختلف ثابت شد كه حضرت علي اكبر تقريبا بيست و پنچ تا بيست و هفت ساله و از امام سجاد عليه السلام كه در كربلا نوزده تا بيست و سه سال داشته بزرگتر بوده است. از طرف ديگر طبق روايات معتبره امام سجاد عليه السلام در كربلا داراي همسر و فرزند بوده و امام باقر عليه السلام در آن هنگام چهار سال داشته و در سفر كربلا و كوفه و شام همراه پدر و ساير بستگان بوده است. بنابراين بسيار بعيد به نظر مي رسد كه امام حسين عليه السلام براي امام سجاد عليه السلام كه كوچكتر است همسر اختيار كرده باشد ولي براي علي اكبر كه از نظر سني بزرگتر است همسر انتخاب نكرده باشد.

تستري مي نويسد: «و اما عدم تزوجه فغير معلوم كعدم صيرورته ذا ولد...» [1] (ازدواج نكردن و فرزند نداشتن حضرت علي اكبر معلوم نيست).

شايد منظور تستري آن باشد كه حضرت علي اكبر به احتمال بسيار قوي ازدواج نموده و فرزند نيز داشته است، و براي تقويت اين احتمال به يك روايت از فروغ كافي استدلال مي كند:

علي بن ابراهيم عن ابيه عن احمد بن ابي نصر عن ابي الحسن الرضا عليه السلام قال سالته عن الرجل يتزوج


المراة و يتزوج ام ولد ابيها فقال لا بأس بذلك فقلت له بلغنا عن ابيك ان علي بن الحسين عليه السلام تزوج ابنة الحسن بن علي عليه السلام و ام ولد الحسن عليه السلام و ذلك ان رجلا من اصحابنا سالني ان اسالك عنها فقال ليس هكذا انما تزوج علي بن الحسين ابنة الحسن و ام ولد لعلي بن الحسين المقتول عندكم [2] .

احمد بن ابي نصر مي گويد كه از امام رضا عليه السلام سؤال كردم: مردي كه با زني ازدواج كرد، آيا مي تواند با ام ولد پدر آن زن نيز ازدواج كند؟ امام رضا عليه السلام فرموده: بله مي تواند، اشكال ندارد. گفتم: از قول پدرتان به ما گفته اند كه علي بن الحسين عليه السلام با دختر امام حسين عليه السلام و ام ولد او ازدواج كرده است و اين مسئله را از من سؤال كرده اند تا از شما بپرسم: آيا چنين بوده است؟ امام رضا عليه السلام فرمود: اين طور نيست بلكه علي بن الحسين با دختر امام حسن و ام ولد علي بن الحسين شهيد كربلا ازدواج نموده است.

مقرم مي نويسد: اين حديث شاهد صريح و خوبي بر ازدواج علي اكبر مي باشد و همسرش جاريه اي بوده كه براي او فرزند نيز آورده است، زيرا ام ولد به كنيزي مي گويند كه از صاحبش فرزندي بياورد [3] .

علاوه بر اينها در زيارتي از امام حسين عليه السلام كه


ابوحمزه ي ثمالي آن را از امام صادق عليه السلام روايت كرده است، وقتي به زيارت حضرت علي اكبر مي رسد، از او با كنيه ي «ابوالحسن» ياد مي كند و مي فرمايد:

ضع خدك علي القبر و قل صلي الله عليك يا اباالحسن ثلاثا... [4] .

گونه ات را بر قبر بگذار و سه بار بگو درود خدا بر تو اي ابوالحسن...

داشتن كنيه ي ابوالحسن دو احتمال را مطرح مي سازد: يكي اينكه اگر او فرزنددار شد، اسمش را حسن خواهد گذاشت؛ دوم اينكه فرزندي به نام حسن دارد. با ضميمه كردن كنيه با روايت امام رضا عليه السلام و بخشي از زيارتنامه ي مذكور كه خواهد آمد، احتمال دوم تقويت مي شود.

به اين بخش از زيارتنامه نيز توجه كنيد:

صلي الله عليك و علي عترتك و اهل بيتك و آبائك و آبنائك و امهاتك الاخيار الابرار الذين اذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا [5] .

درود خدا بر تو و بر عترت و اهل بيت تو و بر پدران و فرزندان و مادران نيك سرشت و پاك نهاد تو! آنان كه خداوند بدي را از وجودشان دور ساخته و آنان را از لوث هر پليدي و ناهنجاري تطهير ساخته است.


اين شواهد و قراين، همسر و فرزند داشتن حضرت علي اكبر را تأييد مي كند، اما به احتمال زياد فرزند يا فرزندان او به ثمر نرسيدند و نسلي از او باقي نماند، و اين احتمال را گفتار مورخان و دانشمندان علم رجال تأييد مي نمايد.

ابن شهر آشوب مي نويسد: اتفاق مورخان و نسب شناسان و دانشمندان رجال بر اين است كه از حضرت علي اكبر هيچ نسلي باقي نمانده و نسل امام حسين عليه السلام از پسرش زين العابدين و دو دخترش سكينه و فاطمه باقي مانده است [6] .

به عقيده ي اربلي نسل امام حسين عليه السلام از علي بن الحسين اوسط زين العابدين باقي مانده است [7] .

يعقوبي مي نويسد يكي از فرزندان امام حسين عليه السلام كه در كربلا شهيد شده علي اكبر است... «و لا بقية له» [8] (و نسلي از او باقي نمانده است).

مقرم مي نويسد: اگرچه آن زيارتنامه براي علي اكبر شهيد همسر و فرزند اثبات مي كند ولي «كان عقبه منقطع الاخر» (نسل او منقطع است) [9] .


پاورقي

[1] قاموس الرجال، ج 6، ص 461.

[2] محمد بن يعقوب بن اسحاق الکليني الرازي، فروغ کافي، ج 5، ص 361.

[3] علي اکبر، ص 14.

[4] ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولويه، کامل الزيارات، ص 239.

[5] همان مدرک، ص 240.

[6] مناقب آل ابي‏طالب، ج 257،3.

[7] کشف الغمه في معرفة الائمة، ج 2، ص 214.

[8] تاريخ يعقوبي، ج 2، ص 246.

[9] علي اکبر، ص 15.