بازگشت

محسن بن الحسين


محسن بن الحسين يكي از فرزندان امام حسين عليه السلام است كه در هنگام عبور اسيران از شهر حلب از مادر سقط شد و او را در دامنه ي كوه جوشن دفن نمودند و اكنون آنجا زيارتگاه شيعيان است.

نام مادر اين كودك سقط شده در تاريخ ذكر نشده است ولي قراين و شواهد بر آن دلالت دارند كه رباب دختر امرءالقيس مادر اوست، زيرا فقط دو تن از همسران امام حسين عليه السلام در كربلا و پس از آن در سفر كوفه و شام بودند، يكي ام اسحاق و ديگري رباب؛ و پيش از اين گفتيم كه ام اسحاق در روز عاشورا فرزندي به نام عبدالله به دنيا آورد ولي فرزند رباب در روز عاشورا طبق نقل ابومخنف شش ماهه بوده است. پس اين


احتمال تقويت مي شود كه رباب حامل محسن بن الحسين بوده و بر اثر داغها و هولها و مصيبتها و رنجهاي اسارت، در شهر حلب حملش ساقط شده است و او را در دامنه ي كوه جوشن به خاك سپرده اند.

ياقوت حموي مي نويسد: جوشن كوه بزرگي است در غرب حلب. اين كوه معدن مس سرخ است كه از آن بهره برداري مي شد، اما از زماني كه اسيران خاندان امام حسين عليه السلام را از كنار آن عبور داده اند تا كنون بي بهره و بدون استفاده باقي مانده است، زيرا هنگامي كه يكي از همسران امام در آنجا جنينش را سقط كرد، از كارگران آن معدن آب و نان طلبيد، او را تحقير كردند و دشنام دادند و از دادن آب و نان به او خودداري ورزيدند. اين زن دلسوخته و دردمند كه داغ حسين بر دل داشت، آنها را نفرين كرد و از آن زمان تاكنون هر كس در آن معدن كار مي كند، بهره اي نمي برد، و نيز در دامنه ي آن كوه زيارتگاهي است معروف به «مشهد السقط» و «مشهدالدكة»كه مدفن محسن بن حسين است [1] .

محدث قمي مي نويسد: من در سال 1342 هجري قمري در بازگشت از سفر حج به زيارت آن مشهد كه به شهر حلب نزديك است مشرف شده ام و در آنجا از او به شيخ محسن به فتح حاء و تشديد سين مكسوره ياد مي كنند. ساختمان آن مشهد شريف را كه از تخته سنگهاي بزرگ و در نهايت استحكام ساخته شده


است، ديده ام. متأسفانه در اثر جنگي كه در حلب درگرفت آن ساختمان دچار خرابي شده و اكنون نيز ويران و منهدم است و ديوار و سقف آن روي هم ريخته و از بن درآمده است. تا آنجا كه من مي دانم، اول كسي كه اين زيارتگاه را تعمير كرده، سيف الدوله ي حمداني است. ضياءالدين يوسف بن يحيي بن حسين صنعاني متوفاي سال 1111 در كتاب نسمةالسحر در ذكر نام آنان كه شيعه و شاعر بودند و من يك مجلد آن را در نجف اشرف ديدم، گفته است در ضمن احوال سيف الدوله كه «ابن طي» در تاريخ حلب گويد:سيف الدوله كسي است كه «مشهدالدكه» را در بيرون شهر حلب ساخته، زيرا كه او در يكي از گردشگاههاي خود در حلب، شبانه، نوري در آن مشاهده كرده و صبح سوار شده به آنجا رفته و دستور داده آنجا را حفر كردند و سنگي بيرون آمده كه بر آن نوشته بوده است: «هذا المحسن بن الحسين بن علي بن ابي طالب» و علويان را جمع كرده، درباره ي آن از آنها پرسيده، يكي از آنها گفته است كه در دوران يزيد چون اسيران اهل بيت را به حلب مي آوردند، يكي از زنان حسين عليه السلام اين پسر را سقط كرد و سيف الدوله آن را ساخت، گفت: خداوند به من اجازه داد كه آن را عمارت كنم [2] .



پاورقي

[1] معجم البلدان، ج 2، ذيل کلمه‏ي «جوشن».

[2] منتهي الآمال، ج 1، ص 305؛ در کربلا چه گذشت؟، «نفثة المصدور» ص 902-901.