از جمله واژه هاي متداول در افواه و السنه مردم كلمه «فرهنگ» است كه در

موارد گوناگون و در محاورات روزمره استعمال مي شود و برداشت همگان در مورد اين واژه، تحقيقات وسيع و دامنه داري انجام داده اند: هرسكويتس Herskovits حدود دويست و پنجاه تعريف ياد مي كند. «كروبر» به سيصد تعريف اشاره مي كند و گاه نيز رقم چهارصد را براي تعريف فرهنگ مي بينيم. [1] .

در بين تمام تعاريف دانشمندان مردم شناس از اين لغت، تعريف «گي روشه» نسبتا تعريف جامعي به نظر مي آيد. او فرهنگ را عبارت از «مجموعه ي به هم پيوسته اي از انحاي انديشه اجتماعي و اعمال بيش و كم صريح كه به وسيله اكثريت افراد گرفته و منتشر شده است و براي اينكه اين افراد يك گروه معين و مشخصي را تشكيل دهند، اين مجموعه به هم پيوسته به نحوي كه در عين حال عميق و عادي است به كار برده مي شود». [2] .

در لغتنامه دهخدا و فرهنگ معين ضمن آنكه اين لغت را مرادف با ريشه «ادوكا»(Education.Educa) و «ادور»(Edure) [3] دانسته اند، براي آن چهار معني قايل شده اند: 1)دانش، علم، معرفت، 2)ادبيات، 3)مجموعه آداب و رسوم، و 4)مجموعه علوم و معارف و هنرهاي يك قوم وقتي مي خواهيم محوري يگانه براي اين چهار معني پيدا كنيم، بايد بگوييم، فرهنگ هر قوم و مكتب عبارت از مجموعه ارزشهاي آن است. ارزشهاي مردم تشكيل دهنده فرهنگ آن مردم است، كما اينكه ضد ارزشها در نظر هر ملتي ضد فرهنك به حساب مي آيد. شاهد بر اين مطلب نظريه ريكرت H.Rickert جامعه شناس معروف است. وي فرهنگ را شامل همه امور و اشيائي مي دانست كه مرتبط با ارزشهاي انساني هستند. و لذا هنگاميكه دشمن به منظور نفوذ در يك ملت تهاجم فرهنگي خود را آغاز مي كند، سعي در تحول ارزشهاي آن ملت دارد و فضايلي را كه در نظر آنها داراي ارزش است، به صورت ضد ارزش در ميان آنها رواج مي دهد. نقطه مقابل اين تهاجم كه دقيقا انقلاب فرهنگي و در حقيقت همان انقلاب ارزشهاست، دانستنيها و شناختهاي انسان هنگامي فرهنگ وي به حساب مي آيد كه اين دانستن و شناخت، ارزش باشد نه ضد ارزش. مسلما اگر شخصي بداند چگونه مي شود به جان و مال و ناموس انسان ديگري تجاوز كرد، اين دانستن را «فرهنگ» او نمي گويند، مگر اينكه در زندگي اجتماعي جامعه اي، تجاوز ارزش به حساب آيد. در آن صورت، سلسله خصيصه ها و خصلتها در ميان قوم و ملت به صورت آداب و رسوم دايمي درمي آيد و در نظر آنها داراي ارزش است. بر اين اساس، سزاوار است در مقام تحقيق پيرامون فرهنگ عاشورا، درصدد بررسي ارزشها و ضد ارزشهايي برآييم كه انقلاب امام حسين (ع) در كربلا براي امت اسلام، بلكه براي عموم آزادگان بشريت ايجاد كرد.