بازگشت

ماهيت قيام عاشورا


حـادثـه عـاشـورا چه نوع حادثه اي بود: آيا از نظر اجتماعي يك انفجار بدون هدف بود ـ مـانـند بسياري از انفجارها كه در اثر فشار ظلم و تشديد سختگيري ها رخ مي دهد ـ يا يك تـصـمـيـم آگـاهـانـه و هـوشـيـارانـه نـسـبـت بـه اوضـاع و احـوال موجود و نسبت به آثار و نتايج اين حركت؟ آيا يك قيام و نهضت و انقلاب مقدس بود يـا يـك دفاع شرافتمندانه؟ آيا هجوم بود يا دفاع؟ آيا كاري بود كه از طرف امام حسين (ع) شـروع شد و حكومت وقت مي خواست آن را سركوب كند و يا او از طرف حكومت وقت مورد هـجـوم قـرار گـرفـت و بـه جـاي سـكوت و تسليم، شرافتمندانه از خود دفاع كرد؟ به عبارت ديگر قيام عاشورا داراي چه ماهيتي بود؟ [1] .

بـراي يـافـتـن پـاسـخ پـرسـش هـاي مـذكـور و شـنـاخـت مـاهـيـت نـهـضـت حـسـيـنـي بـايـد عـوامـل و عـنـاصـر سـازنـده قـيـام عـاشـورا مـورد تـجـزيـه و تحليل قرار گيرد.

در جـريـان حـادثـه كـربـلا سـه عـامـل مهم دخالت داشت كه هر يك داراي ماهيت خاصي بود: (عـامـل «بـيـعـت» كـه داراي مـاهـيـت تـقـوايـي بـود؛ يـعـنـي امـام (ع) داراي عـكـس العـمـل مـنـفـي و بـازدارنـده بـود؛ عـامـل «دعـوت مـردم كـوفـه»، كـه عـكـس العـمـل امـام (ع) مـثـبـت و داراي مـاهـيـت تـعـاونـي بـود؛ عـامـل «امر به معروف و نهي از منكر» كه داراي ماهيت هجومي بود و امام (ع) آغازگر بود. اينك به توضيح اين عوامل مي پردازيم:


پاورقي

[1] ايـن درس تـلخـيصي است از کتاب مجموعه آثار، استاد شهيد مرتضي مطهري، ج 17، ص 135 ـ 145 و 195 ـ 311.