ضرغامة بن مالك تغلبي
تـسـمـيـة مـن قـتـل مـع الحـسـيـن (ع)، ش 40؛ تـغـلبـي، مـنـسـوب بـه تـغـلب بـن وائل بـن قـاسـط (الانساب، ج 1، ص 469). شيخ طوسي، بي آن كه از قبيله ضرغامه، يـاد كـنـد او را از يـاران امـام حـسـيـن (ع) دانـسـتـه اسـت. (رجـال طـوسـي، ص 75) در بـرخي از منابع، از ضرغامة، بدون نسبت «تغلبي» ياد كرده اند. (اقبال، ج 3، ص 78).
ضـرْغـامة، از شيعياني بود كه در كوفه با حضرت مسلم (ع) بيعت كرد و پس از شهادت آن بـزرگـوار بـه لبـاس دشمن درآمد [1] و همراه آنان از كوفه خارج شد؛ و در كربلا به امام حسين (ع) پيوست. روز عاشورا در نبردي دليرانه گروهي را مجروح كرد و جـمـعـي را بـه هـلاكـت رسـاند. [2] سرانجام در نبرد نخست [3] و به قـولي پـس از نـمـاز ظـهـر [4] بـه فـيـض شـهـادت نايل گشت. برخي از متأخرين رجز ذيل را به ضرغامه نسبت داده اند ولي در منابع متقدم از مالك بن دودان نقل شده است: [5] .
اِليكم مِنْ مالك ضِرْغامٍ
ضَرْبَ فتيً يَحْمي عَن الكرامِ
يَرْجو ثَوابَ اللّه بالتمامِ
سُبحانَه مِنْ مَلكِ العلاّمِ [6] .
آمـاده ضـربـتِ مـالك ضـرغـام بـاشـيـد؛ جواني كه از بزرگواران حمايت مي كند، و ثواب كامل را از خداوند دانا و منزّه اميدوار است.
در زيارت ناحيه مقدسه امام (ع) و رجبيّه نيز از او چنين ياد شده است:
«السلام علي ضرغامة بن مالك» [7] .
پاورقي
[1] عنصر شجاعت، ج 3، ص 3.
[2] ابـصـارالعـيـن، ص 199، مـرکـز الدراسـات الاسـلامية لحرس الثورة؛ تنقيح المقال، ج 2، ص 106؛ ذخيرة الدارين، ص 223.
[3] مـنـاقـب، ج 4، ص 122؛ نـفس المهموم، ص 267 و انصارالحسين (ع)، ص 94، الدارالاسلامية به نقل از مناقب.
[4] ابـصـارالعـيـن، ص 199، مـرکـز الدراسـات الاسـلامـية لحرس الثورة؛ ذخيرة الدارين، ص 223.
[5] مناقب، ج 4، ص 113؛ نفس المهموم، ص 266؛ فرسان الهيجاء، ج 2، ص 48، در ناسخ التواريخ، ج 2، ص 312 و اسرار الشهاده، ج 2، ص 298 نيز مالک بن داود ضبط شده است.
[6] ذخيرة الدارين ع ص 223؛ وسيلة الدارين، ص 157.
[7] اقـبـال الاعـمـال، ج 3، ص 78 و 346؛ بـحـارالانـوار، ج 45، ص 71 و ج 98، ص 273، چـاپ بيروت.