اين مراسم نه تنها در كربلا و در مورد قبر آن حضرت انجام مي شود بلكه در هر جاي دنيا


يك بقعه به آن پيشواي آزادگان يا به يكي از فرزندان يا خواهران او منسوب است و همين احترام، توقير، شور، عشق و هيجان در مردم همه ي مناطق موجود است.

در بقاعي كه منسوب به سر مطهر آن حضرت است،خصوصا در مشهد الرأس قاهره، در عاشورا و در شبهاي دوشنبه، مراسم پرشوري برپاست و در مشهد السقط (نزديك حلب) و در دمشق كه پايتخت آل اميه بود، در بارگاه دختر صغيره ي منسوب به آن حضرت، و بارگاه منسوب به زينب (ع)، و مشهد الرأس در جامع دمشق، و بارگاه منسوب به زينب در قاهره پيوسته نسبت به مقام مقدس حسين (ع) ابراز احساساتي مي شود، كه بعضي از آنها شايد كمتر از مراسم عاشورا نباشد.

يكي از نتايج بسيار مفيد حادثه ي عاشورا كه همواره مورد استفاده ي عموم و از وسايل تعليم و تربيت و هدايت جامعه است، برنامه هائي است كه بعنوان سوگواري در مسير تاريخ و در طول قرنها اجراء مي شود.

شايد كساني باشند كه اهتمام شيعه را در برگزاري اين مراسم و صرف مبالغي را در اين مراسمات بي فايده بشمارند، ولي اگر فوائد معنوي اين مراسم و تأثير آن در جامعه را بررسي كنند تصديق خواهند كرد كه بهترين وسيله ي اصلاح و مؤثرترين مكتب براي تشكيل شيعه همان مراسم، است.

دكتر «رينو وزف» مستشرق معروف فرانسوي در كتاب خود موسوم به اسلام و مسلمانان كه به عربي ترجمه شده و به نام «الاسلام والمسلمون» مشهور است شرح بسيار عميق و روشن پيرامون فلسفه ي عزاداري حسين (ع) و روضه خواني و هيات هاي عزا نگاشته و به فوائد اين مراسم از جنبه ي سياست و اخلاق و تربيت وكمالات اشاره كرده. او مركز ثقل آن را در كشورهاي اسلامي، ايران معرفي كرده و پيشرفت و بقاي شيعه را بخصوص در كشور هند و پاكستان و بعضي كشورهاي ديگر مرهون سوگواري سيد الشهدا دانسته است.

همچنين اين مستشرق عقيه دارد كه با حفظ اين مراسم جمعيت و شوكت و ترقي شيعه در آينده تضمين خواهد شد. اين مستشرق ضمن اشاره به اوقات و موقوفات و ساير وجوهي كه شيعه جهت برگزاري مراسم عزاداري امام حسين (ع) صرف و خرج مي كنند مي گويد: مذاهب ديگر در راه تبليغات ديني به مقدار شيعه ريزش و بذل مال ندارند و تنها شيعه است كه بدون مبالغه سه برابر ساير فرق اسلامي در اين هدف متحمل مخارج گزاف مي شود و اگر يك نفر


شيعه در دورترين نقاط هم باشد، منفردا مراسم سوگواري را در حد ممكن خود انجام مي دهد، و به همان نسبت دعوت و تبليغ خود را به جا مي آورد. منبر و وعظ خطابه و سخنراني در رشد و تربيت خطبا و وعاظ و گويندگان و پرورش اخلاق عوام و آشنا كردن به علوم و معارف و موقعيت خاصي دارد.

مسائل كلي و جزئي و دانستني هاي متنوع در منابر و محافل مورد بحث و بررسي قرار مي گيرد و از اين رهگذر طبقه ي عامي شيعه در مسائل فقهي و عقائد بيشتر از ساير فرق تبحر دارند.

و اگر زمينه ي ترقي علمي و صنعتي و اقتصادي جامعه هاي اسلامي را دقيقا بررسي كنيم، بخوبي روشن خواهد شد كه فرقه ي شيعه پيشرفته ترين جامعه در ميان جوامع اسلامي است، و آمادگي آنان براي هر گونه آموزش علمي و صنعتي جديد و قديم بيشتر است، چنانكه تعداد كارگر در شيعه به نسبت جمعيت زيادتر است.

شيعه دين خود را با زور شمشير پيش نبرده،بلكه با نيروي تبليغ و دعوت پيشرفت كرده و كوشش در توسعه ي مراسم سوگواري مهمترين عامل در جلب توجه هنديان و مجوس و ساير مذاهب به مذهب تشيع بوده است.

اين مستشرق عقيده دارد كه جمعيت شيعه روي اين مباني و موازين منطقي و روش كار ممكن است بيش از ساير فرق به تعداد پيروان خود بيفزايد و در ملل و مذاهب ديگر نفوذ كند و آنان هم در اين مجالس شركت كنند و به اين وسيله مباني و اصول اسلام در آنان رخنه كند.

و معتقد است اين همان رويه اي است كه سياستمداران غربي براي پيشرفت دين مسيح با صرف هزينه هاي سنگين آرزو مي كنند.

سپس اين خاورشناس درباره ي هيات هاي عزاداري و پرچمهاي سياه و سبز و علائم گوناگون آنها و فوائد و نتايج مثبت آن شرحي داده و تاثير عميق اين شعائي را در اتحاد تشكل سازمان شيعه و استقلال آنان متذكر شده و مي گويد: از امور طبيعي و فطري كه مددكار و پشتيبان شيعه است اين است كه هر فرد انسان بالطبع و بالفطره طرفدار مظلوم است و مي خواهد از مظلوم ياري كند.

اين نويسندگان و مورخين اروپائي هستند كه در كتابهايشان ماجراي شهادت حسين و يارانش را به تفصيل مي نويسند و مظلوميت او و يارانش و ستمگري و بي رحمي كشندگان آنها


را گواهي مي كنند و از قاتلان آنها با نفرت و انزجار ياد مي كنند، زيرا وجدان در برابر اعمال انسانها بهترين قاضي وحاكم است تبليغات سوء در يك مدت معين و بسيار كم اذهان و افكار را منحرف مي سازد، ولي خيلي طول نمي كشد كه وجدان هاي پاك و فطرتهاي سالم حقايق را روشن نموده و ابرهاي ظلمت را كنار مي زند و حق و حقيقت آشكار مي گردد، اين مقاله بسيار دامنه دار است و هر كس بخواهد مطالعه نمايد مي تواند به «كتاب ذكري الحسين» جلد دوم ص 208-204 تأليف علامه مهاجر عاملي مراجعه نمايد.