رسيدن خبر شهادت امام به ربيع بن خثيم و حسن بصري
زهري مي گويد: وقتي خبر قتل حسين بن علي به ربيع بن خثيم [1] رسيد گريه كرد و اشك از چشمانش جاري گرديد و گفت: كشتند جواناني را كه اگر رسول خدا آنها را مي ديد دوست مي داشت آنها را، و با دست خود آنها را غذا مي داد و بر زانوي خود مي نشانيدشان.
و باز همان زهري نقل كرده: هنگامي كه خبر شهادت سيد الشهداء به حسن بصري رسيد،
آنقدر گريه كرد كه از گونه هاي او اثر گريه ظاهر شد و گفت: واي بر ذلت امتي كه زنازاده ي آن امت پسر دختر پيغمبر او را، كشت. به خدا سوگند سر حسين (ع) به تنش باز مي گردد و جدش و پدرش از پسر مرجانه انتقام خواهد گرفت.
پاورقي
[1] ربيع بن خثيم و حسن بصري از زهاد ثمانيه شمردهاند و آنان هشت نفرند: 1- ربيع بن خثيم 2- هرم بن حيان عبدي 3- اويس قرني 4- عامر بن عبدقيس 5- عبدالله بن ثوب 6- مسروق بن اجدع 7- حسن بصري 8- اسود بن يزيد يا بريد يا برير (بنابر اختلاف نسخه در نام پدر او.).
چهار نفر اولي سيرة و صورة و حقا زاهد و از دوستان علي (ع) بودند. چهار تن آخريها بصورت ظاهر متزاهد و از مخالفين اميرالمؤمنين (ع) بودند. و تزاهد آنها بمنظور فريب مردم بود. حسن بصري از اهل بصره و از مشاهير تابعين است که فيض حضور اکثر صحابه را دريافته است و پدرش يسار خادم زيد بن ثابت و مادر خيره آزاد شدهي ام سلمه بانوي رسالت پناه بوده و واصل بن عطا سرسلسلهي معتزله از شاگردان او ميباشد.
و در سلک تصوف قرار گرفته بود و سلسله برخي از اهل تصوف به او ميرسد. در اول رجب 110 هجري در هشتاد و نه سالگي درگذشت. (ريحانة الادب ج 1 ص 167) لکن مرحوم آيت الله سيد ابوالقاسم الخوئي ربيع بن حثيم را تاييد نکرده و مدايح او را غير معتبر دانسته و ميگويد او در جنگ صفين شرکت نکرد و هنگامي که خبر قتل حسين (ع) را شنيد گفت «الي الله ايابهم و علي الله حسابهم» برگشت آنها بسوي خدا است و حسابشان با خدا است. معجم الرجال ج 7 ص 168.