هر وقت اين كلمه را بشنويم آن را به مفهوم زور بازو و قدرت و قوت بدني در نظر مي گيريم در حالي كه شجاعت كه موضوع سخن است يكي از فضايل برجسته ي انسان است يكي از اصول سه گانه ي مكارم اخلاق است. زيرا كليه افعال صادره از انسان در سه امر خلاصه مي شود: يا از قبيل افعالي است كه به جلب منافع انسان ارتباط دارد مانند خوردن و آشاميدن و پوشيدن و سودبردن، اين نوع اعمال از قوه ي شهويه منشاء مي گيرد.

يا از قبيل كارهايي است كه به دفع ضرر و خسارت مربوط است. مانند دفاع از حريم و جان و مال و دين و ناموس، كه اين نوع اعمال به قوه ي غضبيه وابسته است.

يا از قبيل كارهاي معقولي است كه ارتباط به فكر، تأمل و عقل دارد و در هر يكي از اين قوا يك حالت معتدل و متوسط وجود دارد و دو حالت افراط و تفريط.

به حالت معتدل در قوه شهويه «عفت» گفته مي شود و حالت افراط آن را «شره» و حالت تفريط را خمود گويند.

حالت معتدله قوه ي غضبيه را «شجاعت» و حالت افراط آن را تهور و تفريطش را «بليد» يعني كودن و كند گويند.

اين سه خصلت اساس و پايه ي اوصاف است و از اجتماع اين سه صفت يك وصف ديگر در انسان به جود مي آيد كه آن را عدالت گويند، زيرا عدالت يعني: كاري را بدون عيب و نقص انجام دادن. و از افراط و تفريط آن پرهيز كردن. همچنين حالت افراط آن را ظلم و تفريطش


را انظلام گويند، در نتيجه اصول اخلاق در چهار اصل خلاصه مي گردد: عفت، شجاعت، حكمت و عدالت.

اين صفت شجاعت از شريف ترين صفات فاضله است و ظهور كمال استعداد بشر و فعليت قواي كامله در آن به اين صفت بستگي دارد.

هر ملتي كه افراد آن از شجاعت روحي و اخلاقي بهره مند نباشند بدون ترديد رهسپار ديار نيستي خواهد گشت و بزودي مانند غلامان فرمانبر تحت تسلط بيگانگان درخواهد آمد.

وجود و بقاي هر ملت و عزت و شرف و سربلندي آن وابسته به ميزان شجاعت و قوه ي دفاع آنان از حقوق حقه ي خود است.

محافظه كاري و احتياطات بيجا و عوام فريبي و ترس و خوف و انتقاد و اختناق افكار و تندروي و تهور و جسارتهاي جنون آميز و باختن روحيه و ناشكيبي و ستمگري و وطن فروشي و خيانت به دين و ملت و رضايت به بي شرفي و تن دادن به بي عفتي و سكوت و صدها نظاير اينها، كاشف از نبودن فضيلت و شجاعت است.

همچنانكه نفس و خويشتنداري و صراحت لهجه و مقاومت در برابر ناملايمات و تحمل در مقابل شدائد روزگار و عدم واهمه از ديگران و تحمل در برابر صفوف دشمن و احترام به آزادي بيان و قلم همه و همه از مصاديق ملكه ي شجاعت محسوب مي شود.