در نهضت اباعبداللَّه الحسين عليه السلام نقش خاندان عقيل بيشتر و مؤثرتر بود، زيرا: پيشتاز و پيشمرگ آن نهضت «حضرت مسلم بن عقيل عليه السلام» بود، و از جهت تعداد شهيدان نيز، بيش از 13 شهداء بني هاشم را تشكيل مي دهند! زيرا در اين مسير حدّاقل نه نفر شهيد داده، كه شش نفر آنان در روز عاشورا، و دو نفرشان بعد از شهادت حسين عليه السلام در كوفه شهيد گشته، و خودِ حضرت مسلم نيز پيشتاز شهيدان بود كه مجموعا نه نفر مي باشند كه اسامي آنان عبارتند از:

1 - حضرت مسلم بن عقيل در كوفه، قاتل وي «بُكير بن حُمران»

2 - حضرت عبداللَّه بن مسلم بن عقيل روز عاشورا در كربلا قاتل وي «عَمروبن صُبَيح»

3 - حضرت محمّد بن مسلم بن عقيل روز عاشورا در كربلا قاتل وي «ابومرهم ازدي و لقيط بن اياس جهني».

4 - حضرت جعفر بن عقيل روز عاشورا در كربلا قاتل وي «بشر بن حوط»

5 - حضرت عبدالرّحمن بن عقيل روز عاشورا در كربلا قاتل وي «عثمان بن خالد جهني».

6 - حضرت عبداللَّه بن عقيل اكبر روز عاشورا در كربلا قاتل وي «عثمان بن خالد جهني».

7 - حضرت محمدبن ابي سعيد بن عقيل روز عاشورا در كربلا قاتل وي «لقيط بن اياس جهني».

8 - حضرت محمّد بن مسلم بن عقيل در كوفه قاتل وي حارث

9 - حضرت ابراهيم بن مسلم بن عقيل قاتل وي حارث

و اگر اعمال و رفتار خاندان عقيل را ملاحظه كنيم، آنان فوق العاده با روح ايثار پيش آمده، و در مسير شهادت پيشقدم بودند، و با سخنان عاطفي نيز احساسات پاك امام حسين عليه السلام را از خود راضي مي كردند.

در شب عاشورا هنگامي كه اباعبداللَّه الحسين از ياران خود خواست كه صحنه كربلا را ترك گويند... از جمله به خاندان عقيل فرمود:

شهادت مسلم بن عقيل براي شما بس است، و شما مي توانيد به آرامي اين ميدان را ترك كنيد! آنان در جواب گفتند: سبحان اللَّه! ما چنين كاري انجام دهيم؟! هرگز چنين نكنيم، سوگند به خداي، با جان و مال و اهل خود تو را ياري كنيم و فداي تو گرديم، و افتخار شهادت در ركاب تو را پيدا كنيم، سياه باد چهره زندگاني بعد از تو. [1] .


و در روز عاشورا، بعد از شهادت ياران غيرهاشمي، نخستين شهيد از بني هاشم «عبداللَّه بن مسلم به عقيل» بود كه با اجازه امام حسين قدم به ميدان گذاشت و با تمام توان و شجاعت حمله كرد و نود و هشت نفر از ياران عمرسعد را به خاك هلاك افكند و آنگاه شربت شهادت نوشيد. [2] و سپس ساير خاندان عقيل هماهنگ و دسته جمعي بر جمع دشمن حمله كرده، و ساير بني هاشم نيز به آنان پيوسته، و آن چنان پيش رفتند كه سپاه عمرسعد را متأثّر و مرعوب ساختند، و «عزرة بن قيس» از فرماندهان لشكر عبيداللَّه به عمرسعد گفت: مگر نمي بيني سپاه ما از اين عدّه معدود چه شكست هايي تحمّل مي كند، صلاح بر اين است كه به طور دسته جمعي، همه سپاه آنان را تيرباران كنند! [3] و امام حسين نيز ضمن تقدير از جان نثاري آنان فرمود: اي پسر عموهاي من! صبر و پايداري پيشه كنيد ديگر بعد از امروز سختي و مشكلي نخواهيد ديد. [4] .