دوم اينكه: شأن نزول آيه در مورد توسّل به امام حسن و امام حسين است كه اينك به طور خلاصه نقل مي شود:

در زمان رسول خدا شخصي مرتكب خلاف شد، و براي گريز از كيفر رسول اكرم در خفا بسر بُرد، تا اينكه روزي امام حسن و امام حسين را ديده و آنان را به دوش گرفت، و راهي خدمت پيامبر شد، و چون به محضر آن حضرت رسيد گفت: من به خدا و به اين دو نورديده ات پناهنده شده ام! چون حضرت او را با اين ويژگي ديد آن چنان خنديد كه دندانهايش پيدا شد، و آن حضرت


دست خود را بر دهان گذاشت... و خطاب به آن مرد فرمود:

برو تو آزادي! و سپس به نورديدگانش فرمود: شفاعت شما را در حق اين مرد خلافكار پذيرفتم، در اين هنگام آيه فوق نازل شد، و مسئله «توسّل به حسين را» مورد تأييد قرار داد. [1] .

د: «توسّل» كه از واژه «وسيله» گرفته شده، در قرآن مجيد مورد توجه پروردگار عالم است، و خطاب به مؤمنين و پرهيزگاران مي فرمايد:

يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا اِلَيْهِ الْوَسيلَة [2] .

اي اهل ايمان! تقوا و پرهيزگاري پيشه كنيد، و براي تقرّب به پيشگاه الهي وسيله اي فراهم نماييد.

هر چند كلمه «وسيله» در اين آيه يك مفهوم وسيع و عموم را داراست، ولي ترديدي نيست كه توسّل به اهل بيت و از جمله امام حسين، از مصاديق بارز آن مي باشد كه خود «امام شافعي» به آنان توسّل مي جست. [3] .

ه: چون حضرت آدم پس از خروج از بهشت به زحمت افتاده و به فكر چاره جويي برآمدند، ناگاه چشمشان به انوار مقدّس پنج تن آل عبا افتاد كه بر عرش خدا نوشته شده بود! [4] .

لذا او مأمور گرديد به نام آنان متوسّل گردد تا مشكل او برطرف شود كه قرآن به آن اشاره نموده و مي فرمايد:

فَتَلَقّي آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلْماتٍ فَتابَ عَلَيْهِ اِنَّهُ هُوَ التَّوابُ الرَّحْيمُ [5] .

پس حضرت آدم از خداي خويش «كلماتي» دريافت، و آن كلمات سبب پذيرش توبه او گرديد، زيرا خداوند مهربان و توبه پذير است.

اين حديث كه در ذيل آيه شريفه در مجمع البيان آمده است، [6] مراد از «كلمات» را پنج تن آل عبا معرّفي مي كند، كما اينكه در ساير آيات، همين واژه «كلمات» را در مورد پيامبران و


شخصيّت هاي الهي استعمال نموده است (دقّت فرماييد) [7] .

علاوه بر اين آيات پنجگانه كه مورد بحث و تفسير مختصر قرار گرفت، آيات ديگري نيز «توسل» و پناه جويي و پناه دادن را مردود ندانسته، در اين رابطه در آياتي از استغفار ملائكه براي بندگان خدا گوشزد مي كند، [8] و از طلب آمرزش پيامبر بزرگي همچون «حضرت ابراهيم» براي پدرش حكايت دارد [9] كه همگي نشانِ مشروعيّت «توسّل» در فرهنگ قرآن است.