در مورد محل دفن سر مبارك اباعبداللَّه الحسين اختلاف است، هر چند دفن آن در كربلا در كنار بدن مطهّر آن حضرت بيشتر مورد تأييد علماء و محقّقين عالي مقام است اينك اقوال تاريخي را به اختصار تقديم مي داريم:

1 - مدينه، قبرستان بقيع، در كنار قبر مادرش فاطمه زهرا!

در تاريخ هست كه يزيد بعد از شهادت امام حسين گروهي از بني هاشم را از مدينه به شام طلبيد، سپس با معيّت چند نفر از بني اميّه آنان را با سر بريده امام حسين به مدينه گسيل داشت، و سفارش كرد كه رأس الحسين در اختيار «عَمرو بن سعيد» فرماندار مدينه قرار گيرد. عَمرو نيز بعد از تشريفات خاص و سخناني در اين باره سرانجام آن را در محل مذكور دفن كرد!

اين قول از «بن نما» و «مناقب شهر آشوب» و «ابوالعلاء حافظ» نقل شده است.

2 - دمشق، باب الفراديس در مسجد جامع دمشق، در نزد برج سوّم طرف شرق.

منصور بن جمهور مي گويد: سر بريده امام حسين را در خزانه بني اميّه يافتم، و سپس در پارچه اي پيچيده و در مكان مذكور دفن كردم.

و از سليمان بن عبدالملك آمده است، كه وي در دوران حكومت خويش سر مطهّر حسين را در لباسهاي ديبايي پيچيده، و با جمعي از توده هاي مردم بر وي نماز خواند و سپس در مقبره مسلمانان دفن كرد. و در زمان عمربن عبدالعزيز او محل دفن را باز كرد، و سر حسين را چون زمانِ شهادت يافت، سپس دستور دا: سر مبارك به كربلا منتقل گرديده و با جسد دفن شود.

3 - در كشور مصر نيز محلّي بنام «مشهدالرّأس» و يا «مشهدالكريم» معروف است كه مردم اين كشور در روزهاي ويژه آنجا را به عنوان محل دفن سر مبارك امام حسين زيارت مي كنند. و ممكن است يزيد بن معاويه براي ترساندن مردم و عاشقان اهل بيت، سر مطهّر را چند روزي به مصر نيز فرستاده باشد....


4 - در روايتي از طريق «مبارك بن خبّاز» آمده است كه: حضرت امام صادق وراد نجف شد، و سه محل را زيارت نموده و در هر كدام دو ركعت نماز خواند، او مي گويد: چون از حضرت توضيح خواستم فرمود: محل اوّل، مقبره اميرالمؤمنين علي عليه السلام بود، و محل دوّم محل سر مبارك اباعبداللَّه الحسين عليه السلام، و امّا محل سوّم محلّي است كه منبر قائم آل محمد در آنجا قرار مي گيرد! [1] .

5 - در روايت ديگري از امام صادق عليه السلام كه از طريق «يزيد بن عَمرو بن طلحه» نقل شده آمده است كه رأس مبارك امام عليه السلام در خارج كوفه به سوي نجف اشرف در نزديكي قبر اميرالمؤمنين علي عليه السلام دفن گرديده! [2] .

6 - محل دفن سر مبارك امام حسين در كربلا در كنار جسد مطهّر آن حضرت مي باشد. و اكثر علماء و محقّقين و مورّخين همين نظر را برگزيده اند، مرحوم علاّمه مجلسي، سيد مرتضي علم الهدي، سيد بن طاوس، شيخ طوسي و... همگي اين قول را مورد تأييد قرار داده و اقوال ديگر را معتبر ندانسته اند، و احاديث مذكور را از نظر فنّي غير موثّق و يا مجهول مي دانند و بر مبناي اعتقادات شيعه نيز دفن «رأس المبارك» در كنار جسد مطهر قطعي است، هر چند بعد از مدّتي صورت گرفته باشد....

آنچه باعث شهرت دفن سرمبارك در اماكن مذكور گرديده، به اين جهت است كه يزيد بن معاويه در طول مدّتي، براي ترساندن مردم، و ايجاد آرامش به نظر خود، آن را به شهرهاي مختلف مي فرستاد، و اين سر، روزها يا ساعاتي در اين اماكن قرار گرفته و به تدريج در طول تاريخ «مَوْقِف سر» به عنوان «مَدفن سر» ثبت شده است و «بشير بن جذلم» در مدينه منّوره به اين موضوع اشاره نموده كه رأس حسين در شهرها به گردش پرداخت. [3] .



خلاصه، اين سر مطهّر، مراحل مختلفي را پيمود، عصر روز عاشورا نه تنها دوستان، بلكه دشمنان را به گريه درآورد، و شام عاشورا مطبخ خولي را نورباران كرد، و دل «نوار» همسر خولي را فتح نمود، و او را از بالش شوهر به كنار خاكستر كشانيد، و گوشه اي از عظمت افلاكي خويش را نشان داد، و نواي محمد مصطفي و فاطمه زهرا را هم آهنگ كرد، و كاخ ابن زياد را به عزا نشانيد، و


زيدبن ارقم ها را به ستيز ابن مرجانه دعوت كرد، و از بوسه گه پيامبر حديث خواند، و راه طولاني كوفه و شام را پشت سرگذاشت، و در اين ره خفته ها بيدار نمود و عالم بزرگ مسيحيّت را با خود هم كيش كرد و وارد شام شد و كوچه ها و خيابانها را دور زد و با آيه كهف كهفيان را اِنذار كرد و دل ها را به خود جذب نمود و زحمات و تبليغات 46 ساله امويها را هدر داد و پايتخت آنان را به تسخير درآورد، سپس خانه و كاشانه شان را به دست گرفت و پرچم عزاي حسين برافراشت و ديگر شهرها را زير چشم گرفت، و از ستم هاي يزيد سخن گفت سرانجام در كربلا به پيكر پاك ملحق گشت! [4] .