بازگشت

دوران امام كاظم


امام كاظم عليه السلام از طرفي همچون پدر گرامي شان مرثيه سرايان و مرثيه خوانان را تشويق كردند [1] و از سوي ديگر با آشكار كردن حزن خود از اوّل محرّم تا روز عاشورا، عزاداري دهه محرّم را پايه گذاري نمودند. [2] .ايشان در حقيقت ادب عزاداري روز عاشورا را براي شيعيان ترسيم نمودند، بدين معنا كه آنان بايد به استقبال روز عاشورا بروند و از نُه روز قبل به اين مهم توجّه داشته باشند تا اين كه روز عاشورا عزاداري در حدّ عالي و مطلوب و در اوج خود برگزار شود.

با اين حال، چون اين دوران مصادف بود با بازگشت شرايط خفقان براي امام كاظم عليه السلام و شيعيان، كه حتّي به زنداني شدن حضرت نيز انجاميد، روايات رسيده از ايشان، در اين زمينه زياد نيست؛ ولي شرايط با گذشته، تفاوت هايي داشت. در اين زمان شخصيت هاي علمي شيعيِ بسياري تربيت شده بودند كه در مناطق مختلف داراي موقعيت و نفوذ بودند و در اداره جامعه شيعي از طريق ساز و كار ارتباطي با وكلاي امامان، نقش بسيار مهمي ايفا مي كردند. طبعاً در امر عزاداري نيز، كارهايي انجام مي دادند كه به دليل مخفي كاري و پراكندگي شيعيان در كتب تاريخي انعكاس نيافته است.بهترين دليل بر اين مطلب، مرثيه سرايي كساني چون دعبل خزاعي در دوران امام رضا عليه السلام و دوران پس از مرگ هارون است و گسترش و شهرت مردمي آن است كه نشان از وجود بستر و فضاي آماده و مناسب براي اين گونه مراثي دارد. اين شرايط، نتيجه تلاش امامان پيشين و ساز و كار ياد شده در بين شيعيان است.


پاورقي

[1] المناقب لابن شهر آشوب، ج 3، ص 433.

[2] الأمالي للصدوق، ص 190، ح 199؛ الإقبال، ج 3، ص 28.