احمد غسان سباتو، يكي از نويسندگان عرب، در كتابش «دمشق في دوائر المعارف العربيه و العالميه، ص 119» درباره مسجد جامع دمشق مي گويد: از خراج شام مدت 2 سال، و بنابر قولي بيشتر از خراج 2 سال، براي بنا و تزيين مسجد جامع دمشق استفاده كردند، تا آنكه به صورت يكي از زيباترين مساجد در پايتخت خلافت اسلامي در آمد. مسجد مزبور تا سال 461 به همان صورت باقي ماند. در اين سال، كه عصر حكومت فاطميين بود، آتش سوزي مهيبي در مسجد رخ داد، و بعد از آن نيز شش بار آتش سوزي در مسجد تكرار شد كه آخرينش در سال 1310 هجري قمري واقع شد. وي همچنين بيان مي كند كه مسجد جامع دمشق ابتدا كليسا بوده كه امپراطور «كيودسيوس اول» آن را بنا كرده بود. [1] .

ابن عساكر، يكي از مورخين بنام، كه هشتاد جلد كتاب در مورد تاريخ دمشق تاليف كرده است، نقل مي كند كه: مسجد جامع دمشق يكي از كليساهاي نصاري بود. هنگامي كه دمشق فتح شد مسلمانان در يك قسمت آن نماز مي خواندند و نصاري در قسمت ديگر، تا اينكه به وسيله وليد بن عبدالملك بن مروان نصف ديگر آن نيز از نصاري گرفته شد، و تماما به صورت مسجد در آمد. [2] .

صاحب كتاب زيارات الشام در توصيف مسجد جامع دمشق از جمله چيزهايي كه ذكر مي كند «صخره القربان» است. وي مي گويد: نزديك دري كه «باب الساعات» ناميده مي شود صخره بزرگي است كه در گذشته بر روي آن قرباني مي گذاشتند. ابن عساكر نيز در تاريخ خود نقل كرده است كه قرباني را روي صخره قرار مي دادند، چنانچه مقبول واقع مي شد آتش مي آمد و آن را در بر مي گرفت، و چنانچه مقبول واقع مي شد آتش مي آمد و آن را در بر مي گرفت، و چنانچه مقبول نمي افتاد به حال خود باقي مي ماند. [3] .

ياقوت حموي، صاحب معجم البلدان، نيز نظير اين قول را بيان مي كند.

ابن عساكر همچنين مي گويد: مسجد علي بن الحسين عليه السلام در جامع دمشق معروف است، و آن حضرت در قسمت شمال شرقي مسجد در هر شبانه روز هزار ركعت نماز مي خوانده است. [4] .