يكي از سخت ترين زمانها براي شيعه در تاريخ تشيّع، همان زمان حكومت بيست ساله معاويه است كه شيعه هيچگونه مصونيّتي نداشت. دو تن از پيشوايان شيعه (امام دوم و امام سوم) كه در زمان معاويه بودند كمترين قدرتي براي برگردانيدن اوضاع ناگوار در اختيار نداشتند. حتّي امام سوم شيعه، كه در شش ماه اول سلطنت يزيد قيام كرد و با همه ياران و فرزندان خود شهيد شد، در مدت ده سالي كه در خلافت معاويه مي زيست تمكّن اين اقدام را نيز نداشت.

اكثريّت تسنّن اين همه كشتارهاي ناحق و بي بند و باريها را كه به دست برخي از صحابه، خصوصا معاويه و كارگردانان وي، انجام يافته است توجيه مي كنند كه آنان صحابه بودند و به مقتضاي احاديثي كه از پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله رسيده، صحابه مجتهدند و معذور، و خداوند از ايشان راضي است و هر جرم و جنايتي كه از ايشان سر بزند معفو است! ولي شيعه اين عذر را نمي پذيرد زيرا:

اولا، معقول نيست يك رهبر اجتماعي مانند پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله براي احياي حق و عدالت و آزادي به پا خاسته و جمعي را همعقيده خود گرداند كه همه هستي خود را در راه اين منظور مقدّس گذاشته، آن را لباس تحقّق بخشند. سپس وقتي كه به منظور خود نايل شد، ياران خود را نسبت به مردم و قوانين مقدسه خود آزادي مطلق ببخشد و هرگونه حق كشي و تبهكاري و بي بندوباري را از ايشان معفوّ داند، يعني با دست و ابزاري كه بنايي را برپا كرده با همان دست و ابزار نيز آن را خراب كند!

ثانيا، اين روايات كه صحابه را تقديس، و اعمال ناروا و غير مشروع آنان را تصحيح مي كند و ايشان را آمرزيده و مصون معرّفي مي نمايد، از طريق خود صحابه به ما رسيده و مستند به گفتار ايشان است. و اين در حالي است كه خود صحابه، به شهادت تاريخ قطعي، با همديگر معامله مصونيت و معذوريت نمي كردند؛ چه، همان صحابه بودند كه بعضا دست به كشتار و سبّ و لعن و رسوا كردن همديگر مي زدند و هرگز كمترين اغماض و مسامحه اي در حق همديگر روا نمي داشتند.

بنابر آنچه گذشت، به شهادت عمل خود صحابه، اين روايات صحيح نيستند و اگر هم صحيح باشند مقصود از آنها معناي ديگري غير از مصونيّت و تقديس قانوني صحابه است.

فرضا اگر خداي متعال در كلام خود روزي از صحابه در برابر خدمتي كه در اجراي فرمان او كرده اند اظهار رضايت فرمايد معني آن [1] تقدير از خصوصِ خدمت مزبور يا خدمات پيش از آن تاريخِ آنان است نه اينكه در آينده مي توانند هرگونه نافرماني كه دلشان مي خواهد بكنند!