پس از اقامه ي نماز و اداء فريضه از طرف ابي عبدالله و يارانش، عمر سعد، عمرو بن سعيد را با گروهي از سپاهيان تيرانداز، موظف كرد با تير بطرف ياران حسين حمله كنند. تمام اسبهاي آنها را پي كردند و به غير از ضحاك بن عبدالله مشرقيّ ديگر سواره اي در سپاه حسين عليه السلام باقي نمانده بود. ضحاك نقل مي كند چون ديدم تمام اسبها را پي مي كنند من اسب خودم را بردم در يكي از خيمه هاي دوستانم گذاشتم، و ياران امام قتال سختي انجام دادند و هر كدام كه مي خواستند بميدان بروند با حسين عليه السلام وداع مي كردند و مي گفتند: (السلام عليك يابن رسول الله) امام هم در جوابشان مي فرمود: «و عليك السلام و نحن خلفك» سلام بر تو ما نيز بزودي به تو ملحق خواهيم شد، و آنگاه اين آيه را مي خواند: برخي از آنان بوظيفه ي خود عمل كردند و برخي ديگر هنوز در انتظارند و هيچ تغيير و تبديلي در آن نداده اند «و منهم من قضي نحبه و منهم من ينتظر و ما بدلوا تبديلا» [1] .

در همين جا بود كه ابوثمامه ي صائدي با

اينكه از كثرت جراحات و زخمهائي كه بر بدنش وارد شده بود دچار ضعف و سستي شده بود در عين حال وقتي كه ديد پسر عمويش قيس بن عبدالله در لشكر عمر سعد است بر او حمله كرد و او را كشت، و خود نيز به شهادت رسيد.

[1] در کامل ج 4 ص 73 و طبري در تاريخ خود ج 7 ص 354 طبع ليدن مي‏نويسد: ضحاک بن عبدالله مشرقي مي‏گويد: چون ديدم اصحاب حسين بن علي عليه‏السلام يکي پس از ديگري شهيد مي‏شوند و ديگر کسي غير از سويد بن عمرو بن ابي‏المطاع خثعمي، و بشير بن عمرو حضرمي، از ياران امام باقي نمانده بود، خدمت آن حضرت رفتم و عرض کردم: شرطي که ميان من و شما بود يادتان هست؟ روزي که در رکاب شما آدم من شرط کردم مادامي از شما دفاع خواهم کرد که شما ياوراني داشته باشيد و آنگاه که شما ياور و مدافعي نداشتيد من در برگشتن آزاد باشم و شما اين شرط را قبول کرديد! امام مرا تأييد کرد و گفت راست مي‏گوئي اما چگونه مي‏تواني از ميان اين همه افراد دشمن جان سالم درببري؟ اگر مي‏تواني خودت را نجات بدهي از طرف من آزادي، قال عليه‏السلام: «صدقت و کيف لک بالنجاة؟ ان قدرت علي ذلک فانت في حل».

ضحاک مي‏افزايد چون ديدم همه‏ي اسبها را پي کردند من اسبم را در خيمه‏ي يکي از دوستان پنهان کردم و خودم پياده آمدم مقاتله کردم. در پيش روي امام دو نفر از اهل کوفه را کشتم و دست يک نفر را هم قطع کردم، امام عليه‏السلام آن روز مکرر به من گفت: «لا تشلل لا يقطع الله يداک» دستت درد نکند، خدا به تو قوت بدهد، خداوند به تو جزاي خير بدهد. و چون به من اجازه داد، اسبم را از آن خيمه برداشتم و سواره از کنار اهل کوفه بيرون رفتم، پانزده نفر از آنها تا شفية که نزديک شاطي‏ء الفرات بود مرا تعقيب کردند، در آنجا که به من رسيدند چند نفرشان مرا شناختند و چون پسر عموي من بودند مرا به حال خود گذاشتند!!

مترجم مي‏گويد: مقايسه‏ي بين ضحاک بن عبدالله با حرّ بن يزيد رياحي به ما نشان مي‏دهد که تفاوت ره از کجا است تا به کجا، ضحاک در آخرين مراحل حساس از عمر، عاقبت به شرّ مي‏شود و حرّ عاقبت به خير... اللهم اجعل عواقب امورنا خيرا.