از قوي ترين عواملي كه سرور آزادگان عليه السلام به خاطر آنها قيام كرد، برپا داشتن «امر به معروف و نهي از منكر» بود كه از پايه هاي اساسي اين دين مي باشد و در درجه اول، امام درباره آن مسؤوليت دارد.


امام عليه السلام در وصيت به برادرش «ابن حنفيه» كه علل قيامش بر ضد يزيد را در آن توضيح داده، اين مطلب را بيان كرده است، آن حضرت عليه السلام فرمود: «من نه خود سرانه و بيهوده خارج شده ام، نه ستمكار و نه مفسد، بلكه براي طلب اصلاح در امّت جدّم خارج شده ام، مي خواهم امر به معروف و نهي از منكر كنم».

امام عليه السلام به ميدانهاي جهاد شتافت تا اين بناي بلند را كه زندگي شرافتمندانه در اسلام، بر آن بنا شده است، به پاي دارد؛ بنايي كه پايه هايش در روزگار حكومت اموي و يران گشته بود؛ زيرا در زمان آنان، معروف، منكر شده بود و منكر، معروف و امام در بسياري از مواضع بر آنان اعتراض نمود كه از جمله آنها سخنراني درخشان آن حضرت در برابر مهاجرين و انصار بوده است كه بازماندن آنان از نصرت حق و بر اندازي باطل و ترجيح دادن آسودگي را محكوم كرد كه آن را در بخش نخست اين كتاب، بيان كرده ايم.

از آنچه آن حضرت عليه السلام در روز عاشورا در برابر ياران و اهل بيتش در اين زمينه فرموده است، اين بود كه: «آيا نمي بينيد به حق عمل نمي شود و از باطل دوري نمي گردد تا مؤمن به لقاي پروردگارش راغب گردد».

آن حضرت، مرگ را بر زندگي ترجيح داد؛ زيرا حق را ديد كه متلاشي گشته و باطل گسترش يافته بود.