همسران آن حضرت
اهل تاريخ همسران آن حضرت را پنج تن ذكر كرده اند:
1. شهربانو دختر يزدگرد، مادر حضرت زين العابدين امام سجاد (ع)، كه در كتاب زندگاني آن حضرت، به تفصيل درباره ي اين بانوي مكرمه و سخنان اهل تاريخ در اين باره بحث خواهيم كرد. انشاء الله تعالي.
2. ليلي دختر ابي مرة بن عروة بن مسعود ثقفي مادر علي بن الحسين شهيد در كربلا، كه ما در ضمن داستان شهادت آن جناب، شمه اي از احوالات اين بانوي معظمه را نيز ذكر كرديم؛ و نيز بحث در اين باره كه آيا اين بانوي محترمه در كربلا بوده يا نه و مطالب ديگر و اين گفتار نيز كه ابوالفرج اصفهاني و ديگران ذكر كرده اند كه مادر ليلي ميمونة دختر ابوسفيان بوده، و از اين رو جناب علي بن الحسين (ع) از سوي مادر نسب به ابوسفيان مي رساند و گفتاري از معاويه در اين باره. [1] .
3. رباب دختر امري ءالقيس، مادر سكينه و عبدالله. و همان طور كه گفتيم اين بانوي معظمه مورد علاقه ي شديد امام حسين (ع) بود تا جايي كه آن اشعار را درباره ي او و دخترش سكينه سروده اند.
و در اغاني ابوالفرج آمده كه پس از شهادت امام (ع)، رباب در مرثيه ي آن حضرت اين اشعار را سرود:
ان الذي كان نورا يستضاء به
بكربلاء قتيل غير مدفون
سبط النبي جزاك الله صالحة
عنا، و جنبت خسران الموازين
قد كنت لي جبلا صعبا ألوذ به
و كنت تصبحنا بالرحم و الدين
من لليتامي و من للسائلين و من
يغني و يأوي اليه كل مسكين
و الله لا ابتغي صهرا بصهركم
حتي اغيب بين الرمل و الطين [2] .
و همان گونه كه در اين اشعار گفته است، پس از امام حسين (ع) شوهر نكرد تا از دنيا رفت.
و ابن اثير در كتاب كامل گفته است كه او را به همراه اسيران به شام بردند، و سپس به مدينه بازگشت و اشراف قريش از وي خواستگاري كردند، ولي آن زن گفت: «ما كنت لاتخذ حموا بعد رسول الله» يعني؛ من پس از رسول خدا پدر شوهري نخواهم گرفت.
ايشان بيش از يك سال زنده نماند، و در اين مدت زير سقف و سايه اي نرفت و همين سبب رنجوري او گرديد و بالاخره پس از گذشت يكسال از غصه و اندوه از دنيا رفت، و برخي نيز گفته اند وي يكسال بر سر قبر آن حضرت ماند، سپس به مدينه آمد و در آنجا از غصه و تأثر بر آن حضرت از دنيا رفت. [3] .
از قمقام فرهاد ميرزا نقل شده كه در مجلس ابن زياد لعنه الله چون نگاه رباب به سر مطهر امام افتاد، آن سر را برداشت و در كنار خود نهاد و بوسيد، و ناله اي جانگداز و آهي آتش بار از دل بركشيد و زار زار گريست و گفت:
وا حسينا فلست انسي حسينا
اقصدته اسنة الاعداء
غادروه بكربلاء صريعا
لا سقي ا لله جانبي كربلا [4] .
مرحوم كليني در كتاب شريف كافي - باب مولد الحسين بن علي (ع) - به سندش از مصقله طحان از امام صادق (ع) روايت كرده كه چون حسين (ع) به شهادت رسيد همسر كلبيه ي او (رباب) براي آن حضرت مجلس ماتمي برپا كرد، و او و زنان ديگر و خادمان آنقدر گريستند كه اشكشان خشك شد، در اين ميان ديد يكي از كنيزان گريه مي كند و اشك از ديدگانش مي ريزد، او را نزد خود خواند و پرسيد چگونه است كه در ميان ما فقط از چشم تو اشك مي آيد؟ او گفت: چون بيتاب شدم شربتي از قاووت مخصوص نوشيدم. رباب نيز دستور داد از آن قاووتها تهيه كردند و خود و زنان ديگر نوشيدند تا براي گريه و اشك نيرو بگيرند. [5] .
4. ام اسحاق دختر طلحة بن عبيدالله، مادر فاطمه، اين بانوي محترمه پيش از آن، همسر امام حسن (ع) و مادر حسين بن حسن و طلحة بن حسن بود، و پس از شهادت امام مجتبي (ع) به همسري امام حسين (ع) درآمد، و بر طبق برخي از روايات اين كار بر طبق وصيت امام مجتبي (ع) بود كه به برادر خود كرد و فرمود: از اين زن راضي هستم، نگذاريد او از خانه ي شما خارج شود. [6] .
5. همسر ديگر آن حضرت بانويي از قبيله ي قضاعة بود يعني مادر جعفر بن الحسين (ع) و پيش از اين نام آن جناب مذكور گرديد.
پاورقي
[1] به بخش پنجم همين کتاب مراجعه شود.
[2] به راستي آن کس که نوري بود و مردم از پرتو آن نور بهره ميگرفتند، در کربلا کشته شد و او را دفن نکردند.
نوهي پيامبر که خدايت پاداش نيکو از ما دهد، و از زيان ميزانها به دوري؛
به راستي که تو براي من کوهي بودي سخت که بدان پناه ميبردم، و با مهر و آيين مخصوص خود همراه ما بودي؛
ديگر چه کسي (پس از تو) يتيمان و سائلان را دستگيري کند، و آنها را بينياز کرده و کيست که هر مسکيني بدو پناه برد و در کنار او مأوا گيرد؛
به خدا سوگند پس از او ديگر نام هيچ مردي را (براي همسري) نخواهم برد، تا آن گاه که ميان ريگ و گل مدفون گردم.
[3] کامل، ج 4 ص 88.
[4] رياحين الشريعه، ج 3، ص 315. يعني؛ واي بر حسين هيچگاه او را فراموش نخواهم کرد که نيزهي دشمنان او را هدف قرار داد و او را در کربلا بر روي خاک افکندند، که خدا آن سرزمين را سيراب نکند.
[5] اصول کافي (ط تهران اسلاميه) ج 2، ص 490.
[6] منتخب التواريخ، ص 241.