زينب دختر علي بن ابي طالب (ع) و فاطمه زهرا (س) بود و بدين جهت مورد توجه مسلمانان قرار داشت. او در بزرگ ترين حماسه نبرد حق عليه باطل، نقش مهمّ و سرنوشت ساز داشته و پيام رسان انقلاب عاشورا بود.

زينب (س) علاوه بر شخصيت خانوادگي، از نظر اخلاقي و معنوي داراي كمالات فراوان بود. او عالمه غير معلّمه، سخنوري كم نظير، زاهدي شب زنده دار، مجاهدي نستوه و الگوي كامل زن معرّفي شده در قرآن بود. او با شجاعتي تحسين برانگيز، رو در روي يزيد و مزدورانش ايستاد و پيروزي نهضت حسيني و شكست امويان را اعلام كرد:

«فَكِد كَيْدَك واسْعَ سَعْيَك، فَواللّهِ لا تَمْحُو ذِكْرَنا، وَ لا تُميتُ وَحْيَنا...» [1] .

يزيد! هر حيله اي كه داري به كار گير و هر تلاشي مي تواني انجام ده، سوگند به خداوند كه هرگز نمي تواني نام و ياد ما را از ذهن ها محو كني و يا آيين و وحي ما را از ميان برداري...

اين سخنان را زن داغديده اي اظهار كرد كه يزيديان عزيزترين كسان او را با دلخراش ترين وضع به شهادت رسانده بودند!

ايمان محكم و استوار زينب (س) نيز تحسين برانگيز است؛ وقتي ابن زياد گفت: رفتار خدا را با برادر و خاندانت چگونه ديدي؟

فرمود:

ما رأيتُ اِلاّ جميلاً؛ من جز نيكي نديدم. اينان مردماني بودند كه خداوند تعالي كشته شدن را براي آنها مقدّر فرموده بود و آنان نيز (با كمال افتخار) به آرامگاه خود شتافتند... ولي بدان كه به زودي خداي (با عظمت) ميان تو و ايشان جمع خواهد كرد و تو را مورد بازخواست و احتجاج قرار خواهد داد. [2] .

حزيم اسدي مي گويد: «سوگند به خدا! زن با حيايي سخنورتر از زينب نديدم، گويا او با زبان علي سخن مي گفت!» [3] .

او بدون كوچك ترين واهمه اي در مجلس ابن زياد در كوفه و مجلس يزيد بن معاويه در شام در معرّفي اهل بيت (ع) و اهداف والاي شهداي كربلا سخن راند و چهره كريه بني اميّه را به مردم نماياند. [4] .

بدون ترديد نقش و تأثير شخصيت زينب كبري (س) در شكل گيري و موفقيّت نهضت خونين عاشورا بسيار چشمگير بوده است.

فرزندان ديگر اميرالمؤمنين (ع) كه در كربلا حضور داشتند نيز از شخصيت هاي بزرگ تاريخ بودند و در نهضت حسيني مؤثر بوده اند كه به خاطر ضيق مجال از طرح جايگاه معنوي و اجتماعي آنان صرف نظر مي كنيم. [5] .