علي بن الحسين (ع) شخصيت ديگري است كه حضورش در شكل گيري و موفقيّت نهضت عاشورا نقش آفرين بود. او با وجودش در سپاه امام حسين (ع) به قيام آن حضرت (ع) روح و معنويت بيشتري مي داد. زيرا به تعبير سرور آزادگان جهان، علي اكبر از جهت صورت و سيرت شبيه ترين افراد به جدّش رسول خدا (ص) بود. [1] .

علي اكبر فرزند امام حسين (ع)، علاوه بر اينكه به خاندان با كرامت علوي تعلّق داشت از كمالات معنوي زيادي برخوردار بود و مورد توجّه دينداران و آزادگان قرار داشت.شهادت او، كشته شدن يك فرد معمولي نبود، بلكه پايه هاي كفر و نفاق اموي با شهادت مظلومانه آن بزرگوار متزلزل گرديد.

علي اكبر در سخن گفتن فصيح و از نظر صورت از همه مردم زيباتر و اخلاقش از همه نيكوتر بود و از ايماني محكم و استوار برخوردار بود. [2] براي اينكه اعتقاد راسخ او را (كه منشاء همه خيرات و بركات بود) بدانيم، لازم است به پاسخ وي به امام حسين (ع) كه خبر شهادت اصحاب را داده بود بنگريم.

مؤلف اعلام الوري در اين باره مي نويسد: «بعد از حركت از قصر بني مقاتل (يكي از منازل بين راه مكّه به كربلا) امام حسين (ع) را خواب سبكي فراگرفت. ناگهان بيدار شد و كلمه استرجاع (انّا للّه وَ اِنّا اليه راجِعُون) را تكرار مي كرد. علي اكبر از علّت آن پرسيد. امام (ع) فرمود: اينك هاتفي ندا داد كه اين كاروان به سوي مرگ پيش مي رود.

علي اكبر (ع) عرض كرد: اَلَسْنا عَلَي الْحَق؟ آيا ما بر حق نيستيم؟ امام (ع) فرمود: آري ما بر حق هستيم. علي اكبر عرض كرد. در اين صورت باكي از مرگ نداريم! امام حسين (ع) كه از اين جمله فرزندش بسيار خوشحال گرديده بود از خداوند متعال براي او پاداش خير طلب نمود. [3] .»

او در شجاعت و دلاوري نيز بي نظير بود، و در حالي كه تشنگي و سنگيني آلات جنگي به سختي وي را آزار مي داد، در مبارزه و ستيزه با دشمن تلاش مي كرد و اين رجزها را مي خواند:



«اَلْحَربُ قَدْ بانَتْ لَهَا الْحَقايِقْ

وَ ظَهَرت مِنْ بَعدِها مَصادِقْ



وَاللّهِ رَبِّ الْعَرْشِ لا نُفارِقْ

جُمُوعَكُم اَوْ تُعْمَدَ الْبَوارِقْ» [4] .



با جنگ حقايق را براي او آشكار ساخت - آن گاه پس از جنگ، مصداق هاي آن حقايق نمايان گرديد. سوگند به خدا! پروردگار عرش، تا شمشيرها در نيام نرود جمع تان را رها نمي كنيم.

معاويه سخت ترين دشمن اهل بيت (ع) در وصف علي اكبر گفت: «برترين شخصيت براي خلافت علي بن الحسين است» [5] .

علي اكبر اوّلين نفر از بني هاشم بود كه به ميدان مبارزه رفت. هنگامي كه به طرف ميدان حركت كرد، امام حسين (ع) فرمود: خداوندا، تو شاهد باش كه جواني به سوي اين سپاه رفت كه از لحاظ اندام و اخلاق و سخن گفتن، از همه مردم به رسول تو شبيه تر بود، و هرگاه ما مشتاق ديدار پيغمبر مي شديم به اين جوان مي نگريستيم. [6] .

جايگاه بلند علي اكبر نزد امام حسين (ع)، در برخورد آن حضرت به هنگام شهادت علي اكبر روشن تر مي شود.

علي اكبر (ع) در لحظات آخر خطاب به پدر بزرگوارش عرض كرد: يا اَبَتا عَلَيكَ مِنّي السَّلامُ...؛ پدر جان خداحافظ و سلام بر تو، اينك جدّم محمد (ص) است كه تو را سلام مي رساند و مي گويد: اي حسين زود نزد ما بيا، سپس فريادي كشيد و جان داد.

حسين (ع) بر بالين فرزند شهيدش آمد و صورتش را به صورت او نهاد و فرمود: نور ديده پس از تو خاك بر اين دنياي بي وفا باد. [7] .

اَلسَّلامُ عَلَيكَ اَيُّهَا الصِّديقُ وَالشَّهيدُ الْمُكَرَّمِ وَالسِّيدُ الْمُقَدَّمِ الَّذي عاشَ سعيداً وَ مات شَهيداً.