نسب «بني هاشم» عموماً به هاشم بن عبد مناف مي رسد كه از بزرگان قريش و از صاحب منصبان مكّه به شمار مي رفت و از جايگاه ويژه اي برخوردار بود. فرزندان او نيز عمدتاً در خدمت مردم و كعبه بودند. تا اينكه با بعثت پيامبر خاتم (ص) اين خاندان به اوج عزّت و شرافت دست يافتند. شايد بهترين مدح و ستايش براي اين قبيله، از جاحظ باشد كه خوارزمي در مقتل الحسين خود آورده است. او در اين باره مي نويسد:

«اَلْعَربُ كَالْبَدنةِ؛ وَ قُريشٌ رُوحُها، وَ هاشِمُ سِرُّها وَ لُبابُها، وَ مَوضِعُ غايَةِ الدّينِ مِنْها، وَ هاشِمُ مِلحُ الاَْرْضِ، وَ زينَةُ الدُّنيا، وَ جَبْهةُ العالِم، وَالسَّنامُ الاْ ضْخَمِ، وَالْكاهِلُ الاَْعْظَمِ، وَ لُبابُ كلِّ جَوهَرٍ كَريمٍ،... وَ هُمْ الرُّكْنُ الْوَثيقُ، مَعْدِنُ الْفَهْمِ، يَنْبُوعُ الْعِلْمِ،... كَالْمأِ الَّذي لا يُنَّجْسه شِي ءٌ، وَ كَالشَّمْسِ لا تَخْفي بِكلِّ مَكانٍ، وَ كَالذَّهَبِ لا يُعْرَفُ بِنُقْصانٍ، وَ كَالنَّجْمِ لِلْحَيْرانِ، وَ كَالْمأِ الباردِ لِلظّمآن.

مِنْهُمُ الثِّقْلانِ؛ وَالاَْطْيَبانِ؛ وَالسِّبْطانِ؛ وَالشَّهيدانِ؛ وَ اَسَدُاللّهِ؛ وَ ذُو جَناحَيْها وَ سَيِّدُ الْوادِي؛ وَ ساقِي الْحَجِيْجِ، وَ سَيِّدُ الْبَطْحأِ؛ وَالحِبْرِ؛ وَالْبَحْرِ، فَالاَْنْصارُ اَنْصارُهُمْ؛ وَالْمُهاجِرُونَ مَنْ هاجَرَ مَعَهم... وَ مِنْهُمْ رَسُولُ اللّهِ رَبِّ الْعالَمينَ؛ وَ اِمامُ الاَْوَّلينَ وَالاَّْخِرين وَ نُخْبَةُ الْمُرْسَلِينَ وَ خاتَمُ النَّبيِّينَ...» [1] .

عرب همانند بدن است و قريش روح آن و هاشم سِرّ و عقل آن است. جايگاه نهايي دين از آنهاست. هاشم (بني هاشم) نمك زمين و زينت دنيا و صدر نشين و برجسته ترين بزرگان و اصل و ريشه هر خوبي بود.... آنان تكيه گاه محكم، معدن درك و فهم، سرچشمه علم و دانش... بودند. آنان همانند آب جاري هستند كه چيزي آن را نجس نمي كند؛ و همچون خورشيد كه نورش بر همه عالم گسترده است؛ و همانند طلا كه به نقصان شناخته نمي شود؛ و همانند ستاره هدايت كننده براي گمشدگان؛ و همچون آب گوارا براي افراد تشنه بودند.

دو شخصيت گرانقدر و دو ذريّه پاك و شهيد رسول خدا (ص) از آنان است و شير خدا (حمزه سيّدالشهدأ)؛ و صاحب دو بال (در بهشت حضرت جعفر بن ابي طالب) از آنها است. بزرگ مكّه و ساقي حجّاج و سرور حجاز؛ و عالم بزرگ و درياي معرفت، از آنهاست؛ و اعضا و ياوران آنها و مهاجرين كساني هستند كه با آنها هجرت كردند... و فرستاده پروردگار عالميان، و امام اوّلين و آخرين و برگزيده پيامبران و آخرين پيامبر از آنهاست.