جامعه اي كه امام عليه السلام رهبري آن را برعهده گرفت از جهات مختلف دچار انحراف شده بود و با اسلام ناب فاصله گرفته بود. علي عليه السلام براي حاكميت بخشيدن و برقرار ساختن دوباره معيارها و ارزش هاي اسلام، لازم بود سياستگذاري جديدي براي اجراي


برنامه هاي ديني داشته باشد. او خود در اين باره فرمود:

«خدايا تو خود مي داني كه آنچه ما كرده ايم رقابت بر سر اقتدار سياسي نبوده است، براي به دست آوردن متاع دنيا نيز نبوده است؛ بلكه خواسته ايم ارزش ها و معيارهاي ارزشي دينت را به محيط اجتماعي مسلمانان بازگردانيم و در كشور و سرزمين هايت «اصلاح» را به ظهور آوريم تا بندگان ستمديده ات از تعدي ستمگران در امان باشند و بياسايند و قوانين كيفري ات از تعطيلي بيرون آمده اجرا گردد.» [1] .

امام علي عليه السلام براي تحقق اين سياست به دو صورت اقدام نمود:

الف - تقويت جريان هاي مثبت و سازنده: زمينه سازي:، تقويت و تحرك براي جريان ها، سازمان ها و گروه هايي كه در جهت مثت و خير مي باشند يكي از سياست هاي مهم در حكومت حضرت عليه السلام بود. زيرا لازمه ي حاكميت و گسترش معروف وجود شرايط مساعد و حمايت كننده مي باشد. بنابراين حضرت عليه السلام به طور مستمر از لحاظ مادي و اداري موضوع را مورد توجه قرار داد. از طرف ديگر با نظارت بر عملكرد دستگاه ها و مديران اجرايي و به كارگيري خدمتگزاران لايق در امور حساس و كليدي در جهت تقويت و گسترش ارزش هاي ديني حركت اصلاحي خود را ادامه داد. موارد عيني اين مطلب بعدا خواهد آمد.

ب - مبارزه ي مستمر با جريان هاي مخرب و منفي: در هر حركت اجتماعي به طور طبيعي گروه هايي مخالف مي باشند، اين گروه ها در يك نظام اسلامي اگر به شكل معمول و منطقي خود عمل نمايند طبعا حكومت آنها را تحمل خواهد كرد؛ اما اگر بخواهند در مقابل اصلاحات و اقدامات نظام اسلامي بايستند قطعا بايد در مقابل آنها ايستاد. در غير اين صورت به تدريج با تبليغات و نفوذ در اركان حكومت، مشكلات متعددي ايجاد خواهند كرد.

علي عليه السلام براي زدودن دستگاه اجرايي كشور از افراد منحرف كه عمده ترين مشكل براي اجراي احكام الهي بودند حركت جدي آغاز كرد و با گروه هاي اجتماعي كه سعي مي كردند برنامه هاي اصلاحي حضرت عليه السلام را مختل نمايند برخوردي قاطع نمود.


و ما اردت الا الاصلاح ما استطعت. [2] .