علي عليه السلام از كودكي در دامان پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله تربيت شده و اكثر اوقات همراه آن حضرت صلي الله عليه و آله بود و معارف دين را مستقيما از او فرامي گرفت، تا آنجا كه فرمود:«سوگند به خدا آيه اي نازل نشد مگر آنكه دانستم درباره چه و كجا نازل شده است. همانا پروردگارم قلبي فراگير معاني به من عنايت فرموده است». [1] .

پس از رحلت پيامبر صلي الله عليه و آله اولين كسي كه به دستور آن حضرت صلي الله عليه و آله جمع آوري قرآن را همراه تفسير و بيان شأن نزول آيات و بيان ناسخ و منسوخ آنها آغاز نمود علي بن ابي طالب عليه السلام بود. [2] .

ابن ابي الحديد مي نويسد: علي عليه السلام اولين كسي بود كه قرآن كريم را جمع آوري نمود و همه پيشوايان قرائت همانند ابوعمرو بن العلاء و عاصم بن ابي النجود و غير اينها از ابوعبدالرحمن السلمي نقل مي كنند و ابوعبدالرحمن شاگرد علي عليه السلام بوده است. [3] .

سليم بن قيس مي گويد: «وقتي علي عليه السلام بي وفايي امت را ديد، در منزل خود نشست و مشغول جمع آوري قرآن گرديد و از منزل خارج نشد تا قرآن را جمع آوري نمود.» [4] .


اين مطلب قابل ذكر است كه مصحف علي عليه السلام يعني قرآن همراه با شأن نزول و تفسير آن، هرگز به دست توده ي مردم نيفتاد بلكه بعد از حضرت عليه السلام نزد فرزندان بزرگوار او بوده است و آنان به طور گسترده از آن بهره مي گرفتند. امام باقر عليه السلام در اين باره فرمود: «عندنا كتاب علي عليه السلام... ما علي الارض شي ء يحتاج اليه الا و هو فيه» [5] .كتاب علي عليه السلام... نزد ما مي باشد و مسأله اي وجود ندارد كه موررد نياز باشد و در اين كتاب يافت نشود.