معاويه براي جلوگيري از اتحاد قبايل و مشغول ساختن آنها به يكديگر، تعصبات قومي و نژادي را احياء نمود. او با نفوذ زيادي كه در شعرا داشت، آنها را تشويق نمود درباره موضوعاتي مانند تفاخر به امتيازات قبيله و خودستايي و هجو قبايل ديگر چنانكه در عصر جاهليت ميان قبايل مرسوم بود شعر بسرايند. [1] .

اوضاع جامعه اسلامي از نظر عصبيت قومي در عصر اموي ها به جايي رسيد كه


همانند عصر جاهليت يمني ها بر نزاري ها و هر يك از آنها نسبت به قبايل ديگر تفاخر مي كردند و بسياري از قبايل با يكديگر درگير بودند. [2] .

البته عصبيت در عهد جاهلي، رمز بقاي قبيله و مصلحت آن بوده است اما عصبيت عصر اموي تفاخر به اصل و نسب و تحقير ديگران، بوده است. [3] .

اين تعصب ورزي ها موقعي رنگ ديني گرفت كه هر يك از قبايل درباره ي فضيلت و شرافت خود به حديث پيامبر صلي الله عليه و آله تمسك كردند، لذا بازار جعل حديث داغ شد. معاويه نيز براي كسب فضيلت براي اموي ها به جعالين پول فراوان داد تا درباره خاندان او حديث نقل كنند. [4] .

لذا ابن ابي الحديد از «ابي عرفة» معروف به «نفطويه» كه از بزرگان محدثان است چنين نقل كنند:«بيشترين احاديثي كه در فضايل صحابه جعل شد مربوط به زمان بني اميه است زيرا، مردم براي تقرب به بني اميه به جعل حديث مشغول شدند.» [5] .