بازگشت

منع نشر فضايل اهل بيت


ابن ابي الحديد از كتاب الاحداث نقل مي كند. «معاويه در سال عام الجماعة [1] فرماني عمومي براي كارگزارانش در تمام بلاد اسلامي صادر كرد. كه در آن آمده بود: هر كس كه چيزي در فضيلت «ابوتراب» (علي عليه السلام) و خاندانش روايت كند خونش هدر است، و مالش حرمت ندارد، و از حوزه حفاظت حكومت بيرون خواهد بود: پس از صدور اين اعلاميه، مردم كوفه، يعني دوستداران خاندان علوي بيش از ديگران زجر و بلا كشيدند.» [2] ... در اين ميان افرادي مثل ميثم تمار و صعصعة بن صوحان و حجر بن عدي و عدي بن حاتم كه با ولاي علي زندگي مي كردند بيشتر گرفتار شكنجه و قتل و غارت حاكمان شهر شدند. (در مباحث بعدي اين مطلب را توضيح خواهيم داد.).

معاويه در حضور تعدادي از صحابه گفت: كسي حق ندارد در فضايل علي و فرزندانش چيزي بگويد. همه سكوت كردند به جز عبدالله بن عباس كه گفت: تو ما را از خواندن قرآن و عمل به قرآن نهي مي كني؟!» [3] .

ابن ابي الحديد مي نويسد:«اين مطلب حقيقت دارد كه بني اميه از اظهار فضايل علي مانع شدند و راويان فضايل علي عليه السلام را مجازات مي كردند تا آنجا كه اگر كسي حديثي از


وي نقل مي كرد كه به فضيلت او هم مربوط نبود بلكه به احكام ديني مربوط مي شد جرأت نام بردن او را نداشت و مي گفت: ابوزينب روايت كرده است.

بنابراين احاديثي كه در فضيلت او وارد شده است اگر در شهرت و كثرت در حد اعلايي نمي باشد، به خاطر سياست بني اميه بوده است كه اگر خداي تعالي سري در اين مرد قرار نداده بود كه اهلش خوب مي دانند، هيچ حديثي در فضيلت او گفته نمي شد و از مناقب او چيزي روشن نمي گشت.» [4] .

معاويه به اينكه فضايل علي عليه السلام و فرزندانش منتشر نشود قانع نبود بلكه دستور داد احاديثي را در ذم حضرت عليه السلام جعل كنند. معاويه گروهي از اصحاب و گروهي از تابعان را گماشت تا اخبار زشتي را درباره علي عليه السلام نقل كنند كه باعث دوري مردم از اهل بيت عليهم السلام شود و براي اين افراد امتيازاتي قائل شد تا ديگران نيز به اين امر تشويق شوند. [5] .

همين مهجوريت اهل بيت عليهم السلام يكي از دلايل عمده ي موفقيت معاويه در به خدمت گرفتن تازه مسلمانان شام بود. آنها اهل بيت پيغمبر صلي الله عليه و آله را نمي شناختند و اين بي اطلاعي، با سياست هاي معاويه بيشتر شد.

در اثر تبليغات كذب، مردم شام بني اميه را اهل بيت پيغمبر مي دانستند! عبدالله بن علي وقتي از شام برگشت گفت: «انهم ما علموا لرسول الله صلي الله عليه و آله قرابة و لا اهل بيت يرثونه غير بني امية...» [6] ؛ آنها براي پيامبر صلي الله عليه و آله اهل بيت و بستگاني غير از بني اميه نمي شناسند.»

همچنين مسعودي مي نويسد:«از يكي از بزرگان اهل شام كه اهل رأي و عقل بود سؤال شد. اين ابوتراب كيست كه اين خطيب او را لعن مي كند. جواب داد: من فكر مي كنم يكي از دزدان فتنه انگيز باشد.» [7] .

اينكه بعد از شهادت حضرت علي عليه السلام عده اي گفتند:«آيا علي (عليه السلام) هم نماز


مي خوانده است؟» نتيجه اين سياست معاويه بوده است.


پاورقي

[1] مقصود از عام الجماعه، سال 40 هجري است که معاويه بر تمام عالم اسلامي حکومت يافت. اين سال را عام الجماعه نام نهاده‏اند؛ زيرا در آن سال کسي با معاويه مخالفت نکرد. و اين که به پيروان مکتب خلفا، اهل سنت و جماعت مي‏گويند به خاطر اين است که آنها در پيروي از خلفا اتفاق و اجماع دارند.

[2] شرح نهج‏البلاغه، ج 11، ص 44؛ اسرار آل محمد صلي الله عليه و آله، ص 180.

[3] اسرار آل محمد صلي الله عليه و آله، ص 181؛ شرح نهج‏البلاغه، ج 11، ص 45.

[4] شرح نهج‏البلاغه، ج 13، ص 220 - 219.

[5] همان.

[6] مروج الذهب، ج 3، ص 44.

[7] همان.