حركت حسين عليه السلام به غير از همه فوايد و حسناتي كه براي اسلام آورده بود اين فايده را نيز براي مردم داشت كه امتحاني عظيم براي جامعه و امت پيش آورد. كربلا آزمايشگاهي عظيم بود و در اين آزمايشگاه ماهيتها كاملا آشكار گرديد.

قرآن اصل امتحان را مطرح كرده و آن را براي همه انسانها و همه امتها، در همه ي اعصار لازم مي داند و تنها به حساب ادعاي ايمان، افرادي را وارد بهشت نخواهد كرد. احسب الناس ان يتركوا ان يقولوا آمنا و هم لا يفتنون. [1] .

در اين امتحان، پاكان از ناپاكان، صادقان از كاذبان تفكيك مي شوند حتي يميز الخبيث من الطيب [2] و هم قرآن گويد: فليعلمن الله الذين صدقوا و ليعلمن الكاذبين [3] و داستان كربلا امتحاني سخت بود.

خود امام در اين مسير امتحان خود را پس داد و به جهانيان فهماند كه چگونه فردي است و چگونه در راه هدف، استقامت و ايستادگي مي كند و يا در مقام صبر در چه وضع و شرايطي است و لقد عجبت من صبرك ملائكه السماء. [4] .

و مردم هم در اين راه امتحان خود را پس دادند و معلوم شد صادق و كاذب كيست.


كوفيان و دعوت كنندگان از حسين در اين امتحان مردود شدند و راستي اگر قيام حسيني نبود آنها به چه چيز مورد امتحان قرار مي گرفتند خود امام مي فرمود و اذا قسمت بمكاني فبما ذا يبتلي الخلق المنفوس و بماذا يختبرون [5] اگر من در جايم بمانم مردم به چه چيز امتحان گردند؟