كثرت دگرگوني و انحراف در جامعه سبب شد كه عده اي از مردم از دين بي خبر بمانند و عده اي هم در شك و ترديد قرار گيرند كه آيا حق با علي است يا با معاويه؟ خط يزيد را بپذيرند يا خط حسين عليه السلام را و اين ترديد سبب شد كه افرادي چون زهير بن قين نه يزيدي باشند و نه حسيني و خط سومي را در پيش گيرند كه خط بي تفاوتي بود. (و او بعدها حسيني شد و در عاشورا به شهادت رسيد)

بسياري از مردم در مورد علي و فرزندانش در دل اكراه و يا ترديد داشتند. به دنيا دل بستند، و افرادي مخلص در ميانشان اندك بود. مردم بصره با او مخالف بودند و هم اكثر اهل قريش از او دل خوشي نداشتند. [1] .

اين شرايط سبب شد معاويه بتواند دين مردم را به رقمي اندك خريداري كند. مردم تدريجا با تظاهر و ريا خو گرفته و مانوس شدند. نفاقي در درون دلها بود كه جان و ايمانشان را مي خورد و اعمال ناروايشان ايمان و اعتقادشان را زائل مي كرد.