بازگشت

غدير روز اكمال دين و خاستگاه امامت


حساسترين فراز تاريخ اسلام يعني حماسه ي غدير، روز معرفي امام نخستين شيعيان حضرت علي (ع) به دست مبارك پيامبر اسلام به جانشيني خود در قرآن كريم چنين توصيف شده است: اليوم يئس الذين كفروا من دينكم فلا تخشوهم و اخشون. اليوم أكملت لكم دينكم و اتممت علكم نعمتي و رضيت لكم الاسلام دينا...

امروز (با تعيين امام و جانشين) كافران از نابودي دين شما نوميد شدند، پس از آنها نترسيد و از مخالفت راه و هدايتگري من پروا كنيد. امروز دين شما را كامل نمودم و نعمتم را بر شما به پايان رساندم و اسلام را به عنوان دين شما پسنديدم. (سوره ي مائده آيه ي سوم).

گر چه در بين مفسران قرآن اختلاف وجود دارد كه اين روز سرنوشت ساز چه روزي است. آيا بعثت يا روز فتح مكه است و يا عيد غدير و جشن ولايت كه پيامبر (ص) در حجة الوداع و در آن هواي گرم و وضعيت اقليمي سخت، دست پرورده و پسر عموي فداكار و نخستين مرد مسلمان، اميرالمؤمنين را به عنوان مولا و سرپرست امت اسلامي منصوب فرمود (مشروح اين حادثه را بايد در كتاب گرانسنگ الغدير اثر سترگ علامه اميني مطالعه كرد.).

جالب است كه در تفسير كبير فخر رازي و روح المعاني آلوسي و المنار رشيد رضا، كه از تفاسير معروف اهل سنت هستند، ضمن تفسير آيه ي اكمال آورده اند كه پس از نزول اين آيه حضرت محمد (ص) بيش از 81 روز عمر نكرد و با توجه به اينكه وفات پيامبر (ص) به نقل مورخان و محدثان اهل سنت روز دوازدهم ربيع المولود بود و دو ماه از مجموع سه ماه ذيحجه و محرم و صفر هم 29 روز محاسبه شود كه در نجوم معمول است، آن روز هيجدهم ذيحجه و عيد غدير خواهد بود. [1] .

خداوند حكيم در اين كلام نوراني جايگاه امامت را در قرآن با چهار زاويه زيبا بيان مي كند كه عبارتند از: ياس كفار ضد دين، اكمال دين، اتمام نعمت و رضايت به اسلام امت. زيرا اسلام تا روز غدير به منزله نوزاد تام الخلقه اي بود كه بايد در گذر زمان و در سايه مراقبت و حفاظت مربيان دلسوز به رشد و بالندگي خود ادامه دهد و به كمال لايق و مطلوب خود برسد تا به عنوان ديني كامل و جامع و جهاني و جاوداني پايدار و پويا بتواند همگام با نياز و مقتضيات زمان، مردم را اداره كند.

اسلام تا آن روز اگر چه به عنوان يك قانون اساسي آسماني با حضور پيامبر (ص) كامل بود كه اين خطر فرصت طلبان هواپرست و تحريف و تضعيف آن به دست كفار و معاندان جدي بود كه اين خطر با ابلاغ امامت رفع شد و با تحقق آخرين فرمان الهي به دست آخرين پيامبر (ص) كه فرموده بود: يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربلك فان لم تفعل فما بلغت رسالته. در شصت و هفتمين آيه آخرين سوره منزله به اتفاق و يقين يعني مائده، هدف و غرض از فرو فرستادن كتابهاي آسماني و پيامبران، كه همان هدايت و پيشگيري از انحرافات بشر و اجراي عدالت و قسط به مردم بود، تامين شد؛ زيرا به گفته راغب اصفهاني: كمال الشي ء حصول ما فيه الغرض منه. [2] .

كمال هر چيز دستيابي به هدف مطلوب و رسيدن به مقصود نهايي آن چيز است.

دين كامل نظير ساختمان يا نماز، وقتي كامل است كه دربردارنده ي همه اجزا و عناصري باشد كه خواص و آثار مطلوب و مورد نياز را تامين كند اسلام منهاي امام همانند بنا و نماز ناتمام و ناقص است كه با معرفي امام به دست مبارك پيامبر عظيم الشان اسلام، دين اسلام به مرز كمال و تمام رسيد و بناي رفيع اسلام رنگ ابديت يافت و مرضي الهي قرار گرفت كه خداوند در آغاز همان را مي خواست و تفاوت اكمال و اتمام با يكديگر اختلاف كيفي و كمي است. [3] .


پاورقي

[1] تفسير نمونه، تهران دارالکتاب الاسلاميه، 1396 ج 4 ص 267.

[2] راغب اصفهاني، المفردات في غريب القرآن ماده 1 م ص 441.

[3] شهيد مطهري، مرتضي، امامت و رهبري، قم، انتشارات صدرا 1368 ط 10 ص 120.