بازگشت

كم رنگ شدن نظارت اجتماعي و مسأله امر به معروف و نهي از منكر


در جوامع اسلامي كه ارزشها و هنجارهاي مهم اجتماعي نشأت گرفته از تعاليم عاليه اسلام است، عنصر مذهب ميتواند از طريق تقويت ارزشها و هنجارهاي مهم به كنترل اجتماعي كمك مؤثري كند.

در نظريه كنترل اجتماعي اعتقاد بر آن است كه چنانچه همبستگي اجتماعي در يك جامعه قوي باشد، اعضاي آن جامعه احتمالا با ارزشها وهنجارهاي مشترك همنوا ميشوند ولي جامعه اي كه بستگيها ميان اعضاي آن ضعيف است احتمال بيشتري مي رود كه مردم منحرف گردند. [1] .

با توجه به اين مقدمات به نظر ميرسد جدايي مردم از كانون هدايتبخش امامت و عدم بهره گيري از ارزشهاي الهي متجلي در وجود مقدس امام حسين (ع) نقش عمده اي در انحراف جامعه اسلامي از مسير اصلي خويش داشت و لذا تغيير اين نظام اخلاقي فاسد كه از سوي امويان تبليغ و تثبيت مي شد، وجهه همت امام (ع) در نهضت حسين بود و بي جهت نبود كه دستگاه اموي، كه حيات خويش را در تثبيت نظام اخلاقي موجود مي ديد، در جلوگيري از اين دگرگونسازي نهايت تلاش خود را مصروف سازد و تدابيري بينديشد كه امام (ع) نتواند به آساني از اين مرحله گذر كند.

شيوه امام حسين (ع) در كنترل اجتماعي اين بود كه با تبليغ ارزشهاي اسلامي، سيستم اجتماعي عصر خويش را نظام بخشد و روابط اجتماعي افراد جامعه را شكل دهد تا هنجارها و ارزشهاي اجتماعي اسلامي بدون احساس زور و بطور آزادانه از سوي جامعه پذيرفته شوند و به عبارت ديگر «دروني» گردند، اگر چه اين كنترل با آموزشهاي ديني و بطور غير رسمي انجام مي شد.


پاورقي

[1] رابرتسون، يان: درآمد بر جامعه شناسي،...، ص 175.