ص:- 377- س:- 15 -14 (نگذاشته باشند نماز خوف به جا بياورد و لذا فرادي)

(و با اشاره خوانده اند)

منظور از اين كه نگذاشته باشند نماز خوف به جا بياورد يعني نماز خوف را به طريق صلاة ذات الرقاع به جا آورده باشد و الا فرادي و با اشاره نيز اگر خوانده باشند باز نماز خوف است چون نما خوف چند قسم است و از افراد آن و اقسامش فرادي و با اشاره و با تسبيحات اربعه نيز خوانده مي شود چنانچه در كتب فقه شرح داده و تفصيل و كيفيت آنها را بيان فرموده اند.

شهيد ثاني (ره) در الروضة البهية فرموده: كه اقسام صلات خوف به ده قسم بالغ مي شود و فرد شايع آن صلات ذات الرقاع است كه حضرت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم مكرر آن نماز را به جا آورده اند.

پس هرگاه خوف حاصل شود و دشمن در غير جهت قبله باشد و مسلمين اراده نمايند كه نماز را به جماعت بگذراند و ترسند كه در اثناي نماز دشمن بر ايشان حمله آورد بايد دو فرقه شوند اگر احتياج به


زياده از دو فرقه نباشد، يك فرقه نماز را به جماعت بگذارند و فرقه ي ديگر حراست ايشان نمايند و امام جماعت با يك فرقه يك ركعت مي گذارد و چون به ركعت دوم برخيزند فرقه ي كه اقتداء كرده اند قصد انفراد مي كنند و ركعت دوم را منفردا مي گذارند و چون فارغ شوند به حراست مشغول مي شوند و فرقه ي ديگر جاي آنها را گرفته و ركعت اول خودشان را به ركعت دوم امام اقتداء مي كنند و چون امام به تشهد مي نشيند ايشان برمي خيزند و ركعت دوم را به انفراد مي گذارند و امام به تشهد طول مي دهد تا با آن فرقه تشهد را به عمل آورده و سلام مي دهند و اگر نماز مغرب باشد امام مخير است به هر يك از اين دو فرقه كه خواهد يك ركعت مي گذارد و با فرقه ي ديگر دو ركعت ديگر و نحوه ي ديگري نيز دارد كه در فقه بيان شده است.

و هرگاه جنگ شدت گيرد در آن وقت به هر طريق كه امكان داشته باشد ايستاده يا سواره يا در حال راه رفتن نماز مي گذارند و اگر بخواهند با جماعت يا فرادي به جا مي آورند كه به آن صلات (مطاردة) گويند و اگر رو به قبله كردن در تمامي نماز ممكن نباشد در بعضي از نماز كه بتواند رو به قبله مي كند اگر چه تكبيرة الاحرام باشد و ركوع و سجود به ريال اسب يا كوهه ي زين كند و اگر ركوع و سجود متعذر باشد با اشاره به سر كفايت مي كند و يا به هم گذاشتن و باز كردن چشمها باشد و اگر رو به قبله كردن گرچه در تحريمة باشد ممكن نشود استقبال ساقط مي شود.


و هرگاه نماز با قرائت و ايماء و اشاره به ركوع و سجود ممكن نباشد عوض قرائت و ركوع و سجود و واجبات آنها تسبيحات اربعه:

(سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اكبر)

كفايت مي كند البته نيت و تكبيرةالاحرام را بر ايماء و تسبيحات مقدم مي دارد و با تشهد و تسليم به نماز خاتمه مي دهد و نقل شده كه امام اميرالمؤمنين سلام الله عليه در جنگ صفين در ليلة الهرير ظهرين و عشائين را آن طور نماز گذاردند.