و صاحب كشف الغمة اربلي قدس سره [1] را در تحقيق معني (آل) كلاميست طولاني و علامه ي مجلسي (ره) هم مقداري از آن را در بحارالانوار [2] نقل فرموده است.


گويد: فان قال قائل: فما حقيقة الال في اللغة عندك دون المجاز هل هو خاص لاقوام باعيانهم ام عام في جميعهم متي سمعناه مطلقا غير مقيد؟

فقل: حقيقة الال في اللغة القرابة خاصة دون سائر الامة و كذلك العترة ولد فاطمه عليهاالسلام خاصة و قد يتجوز فيه بان يجعل لغيرهم...

خوب است در اينجا از حاديثي كه در معني (آل) وارد شده نقل شود.

ابوبصير گويد: عرض كردم به ابوعبدالله عليه السلام. من آل محمد؟ قال: ذريته. فقلت: من أهل بيته؟ قال الائمة الاوصياء، فقلت: من عترته؟ قال: اصحاب العباء فقلت: من أمته؟ قال: المؤمنون الذين صدقوا بما جاء به من عندالله عزوجل المتمسكون بالثقلين الذين امروا بالتمسك بهما.

كتاب الله و عترته اهل بيته الذين اذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا. و هما الخليفتان بعد رسول الله (ص) علي الامة عليهم السلام [3] .

ملاحظه شود: امام عليه السلام (آل محمد) را به ذريه تفسير فرموده كه گاه اطلاق مي شود و منظور اختصاص به ذريه دارد نه اين كه به عموم


آنها شامل است و اين منافات ندارد كه مراد از (آل محمد) در تشهد نماز و در صلوات فرستادن و در اغلب أدعيه كه انسان آنها را شفيع به درگاه خداوند آورده و عرض مي كند: الهي به حق محمد و آل محمد. عبارت از ائمه ي معصومين عليهم السلام است.

و نيز امام عليه السلام اهل بيت را به ائمه ي اوصياء تفسير فرمود، و عترت را فقط به اصحاب عباء عليهم السلام معني كرد، ولي در تفسير عترت در اشاره به حديث ثقلين عترت را به اهل بيت معني فرمود كه در آيه ي تطهير نيز مراد از اهل بيت ائمه ي معصومين است، پس عترت را به اصحاب كساء تفسير كردن منافات ندارد كه مراد از عترت در حديث ثقلين تمامي اوصياء معصومين عليهم السلام مراد است.

و در بعضي احاديث شريفه (آل محمد) را به كليه آناني كه نكاح آنها به رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم حرام است تفسير فرموده اند و اين براي آنست كه بني عباس كه مي خواستند خودشان را در رديف (آل محمد) قرار دهند آنها را از شمول (آل محمد) خارج نمايند و اگر احيانا مجازا گاه مي شود كه (آل محمد ) در معني اعمي استعمال شود اين استعمال لازم نگرفته كه در صلوات و در تشهد نماز هم مراد از (آل محمد) شامل بني عباس هم باشد كه جمعي از آنها يك عده ملوك جبابره بيشتر نبودند و ظالم بودند و قرآن كريم مي فرمايد:

و لا تركنوا الي الذين ظلموا فتمسكم النار.

شيخ صدوق (ره) در معاني الاخبار روايت كرده از عبدالله بن


ميسرة گويد: عرض كردم به حضرت ابوعبدالله عليه السلام. أنا نقول: اللهم صل علي محمد و أهل بيته، فيقول قوم: نحن آل محمد، فقال: انما آل محمد من حرم الله عزوجل علي محمد صلي الله عليه و آله نكاحه [4] .

عبدالله ديده وقتي كه مي گويد: اللهم صل علي محمد و آل محمد قومي كه كنايه از بني عباس است به خود مي بالند و ادعاء مي كنند كه ما داخل آل محمد هستيم عبدالله هم بر حسب عقيده ي صحيح خود كه بني عباس داخل صلوات نباشند (آل محمد) را تبديل (باهل بيته) كرده و اهل بيت چون اختصاص به اوصياء معصومين عليهم السلام دارد تا ادعاء شمول بر بني عباس از بين برود و از امام عليه السلام سئوال كرده وقتي كه ما صلوات مي گوئيم. قومي مي گويند كه ما آل محمد هستيم؟ و امام عليه السلام با جوابي كه خالي از شائبه ي تقيه نيست فرموده: (آل محمد) كساني هستند كه نكاح آنها به رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم حرام است يعني اختصاص به اولاد صلبي پيغمبر اكرم (ص) دارد نه اين كه به عموم آنها شامل است امام (ع) خواسته رد ادعاء عباسيها باشد چنانچه نظير اين فرمايش از امام رضا (ع) نيز در مقابل بني عباس وارد است و نقل خواهيم كرد ان شاءالله تعالي.