صاحب قاموس الرجال نسبت خبطي [1] كه به صاحب تنقيح المقال در نقل آن قصه داده ولي به خبط خويش متوجه نشده كه خود صاحب تنقيح المقال تصريح كرده كه نسبت آن جريان را به حجاج بن يوسف دادن خلاف ضرورت است، بلي در ضمن قصه نيز جعلياتي به نظر مي خورد كه صاحب تنقيح المقال از آن به عنوان سهو راوي آن قصه تعبير آورده و مي فرمايد: ملاحظه ي بعض فقرات آن خبر طولاني از آن كشف مي كند، ولي چون نظر صاحب قاموس الرجال و مبنايش بر ايراد و اشكال بر كلمات صاحب تنقيح المقال است و لذا به خبطها و خطاهاي خود متوجه نمي شود چنانچه موارد زيادي از ايرادات و اعتراضات وي بر تنقيح المقال وارد نيست.

و در گذشته اشاره شد اقلا تفسير مجعول منسوب به امام عسكري سلام الله عليه از كتب قديمه بوده و به اندازه ي كتب تاريخ كه از آنها نقل نموده و در مقام نقل قضاياي تاريخي به آنها تمسك كرده و


مصدر نقليات خود قرار مي دهيم اعتبار دارد كه در موضوع كبوتر نامه بر آن قصه را نقل نمائيم.

محدث خياباني (ره) مي فرمايد: حسان بن ثابت انصاري نيز از شعراي مخضرمين [2] كه زمان جاهليت و اسلام را درك كرده در اشعار خود اشعار به اين طير معلم و كبوتر نامه بر نموده.

مرحوم سيد مرتضي علم الهدي (قدس الله سره) در فصول مختاره گويد: و قد كان فيه اي حسان بن ثابت بعد رسول الله صلي الله عليه و آله انحراف شديد عن اميرالمؤمنين عليه السلام و كان عثمانيا و حرض الناس علي علي بن ابي طالب عليه السلام و كان يدعو الي نصرة معاوية و ذلك مشهور عنه في نظمه، ألا تري الي قوله:




يا ليت شعري و ليت الطير تخبرني

ما كان بين علي و ابن عفانا



ضجوا باشمط عنوان السجود

به يقطع الليل تسبيحا و قرآنا



لتسمعن و شكيا في ديارهم

الله اكبر يا ثارات عثمانا



خداوند او را با دو محبوب خود عثمان و معاويه محشور بنمايد و ما را از سوء عاقبت محفوظ بدارد.

محدث خياباني (ره) بعد از نقل آنچه گذشت شروع كرده از تاريخ حلب تأليف قاضي القضاة محب الدين شيخ الاسلام ابوالفضل محمد بن شحنه ي حلبي حنفي قضاياي تاتار و هجوم آنها را به قلعه ي حلب نقل نموه و برجي كه به امر ملك مظفر براي كبوتران نامه بر ساخته بودند و تاتار خراب كرده و با خاك يكسان نموده اند نقل كرده است و آن در سال (628) ه. ق اتفاق افتاده و پس از آن برجي كه در باغ شاه طهران براي تعليم و تربيت كبوتران نامه بر، تأسيس كرده اند بيان نموده و تفصيل آن را از نامه ي فرمانده لشكر نظامي كه از طهران انفاذ داشته مشروحا نقل فرموده و چون خارج از منظور ما بود از نقل آنها خودداري شد اگر خوانندگان محترم مايل باشند به كتاب وقائع الايام تتمه ي محرم الحرام مراجعه فرمايند ص 279.