بازگشت

تفسير منسوب به امام عسكري


در كتاب تفسير منسوب به حضرت امام حسن عسكري سلام الله عليه كه محدث نوري (

قدس سره) آن را معتبر دانسته و در تأليفات خود خصوصا در مستدرك الوسائل از آن نقل مي كند گرچه نگارنده آن تفسير را مانند فقه الرضا عليه السلام [1] كه محدث نوري (ره) در خاتمه ي مستدرك الوسائل در اثبات اعتبار ان بسيار كوشيده و قدم مبارز و جدي برداشته مجعول دانسته و به هيچ كدام اعتماد ننموده و اعتبار قائل نيستم مگر آنچه از مطالب تفسير نامبرده مسندا به امام عليه السلام رسيده و نقل كرده باشند چون در آن تفسير بعضي از مطالب كه از امام عليه السلام نقل شده ممزوج و خلط كرده اند و همه ي آنها را به امام عليه السلام نسبت داده اند در آن تفسير به وجود كبوتر نامه بر در دوران بني اميه تصريح شده. و تفسير منسوب به امام عسكري سلام الله عليه گر چه نزد اينجانب


مورد اعتبار نيست ولي در اعتبار به اندازه ي كتابهائي كه در تاريخ تأليف كرده اند و در نقل وقائع تاريخي به آنها چنگ مي زنيم و از آنها نقل مي نمائيم ممكن است اعتبار داشته باشد عدم اعتبار و اعتماد بر آن تفسير از نقطه نظر امور ديني و مطالب و مسائل مذهبي است اما از جهت نقل تاريخ مي توان مورد نقل قرار داد خصوصا مثل محدث نوري (ره) كه اعتماد كامل بر آن تفسير دارد مي تواند استفاده ي تاريخي از آن نمايد. در تفسير نامبرده در قضيه ي مختار ابن ابي عبيد ثقفي رحمه الله كه انتقام گيرنده ي مشهور از قاتل هاي سيدالشهداء عليه السلام است گرچه آن قضيه را با تحريف و تغيير و تبديل و اغلاط زياد نقل كرده و نسبت همت گماشتن به قتل مختار را به حجاج بن يوسف ثقفي داده است [2] و به فرمايش بعضي از فضلاء اگر آن طور اغلاط باعث شود كه از كليه تفسير نامبرده دست برداريم و آن را به كنار بگذاريم بايد از كتاب كافي كليني (قدس سره) به جهت بعضي روايات كه در آن نقل شده دست برداريم مانند خبري كه رفتن يزيد پليد را به مكه و مدينه نقل كرده است در صورتي كه كسي از مؤرخين به آن اشاره نكرده و يزيد از شام اصلا بعد از خلافتش خارج نشده است.


و در آن قصه كه در تقسير نامبرده نقل شده ارتباط كوفه را با شام به وسيله ي كبوتران نامه بر ثابت كرده است كه كبوتر از شام به والي كوفه وارد شده كه مختار به قتل نرساند معلوم مي شود در دوره ي يزيد و ابن زياد استفاده از كبوتر نامه بر مي شده است. و آن قصه را علامه ي مامقاني (قدس سره) نيز در (تنقيح المقال) نقل فرموده رجوع شود به جلد سوم ص 204 ط نجف در شرح حال مختار رحمه الله. پس فرمايش بعضي از افاضل در حواشي بحارالانوار كه محدث نوري (ره) نقل فرموده متين و صحيح است و ظن قوي آنست كه استيذان ابن زياد از يزيد پليد درباره ي اسراء اهل بيت عليهم السلام كه آيا آنها را به قتل برساند؟ با به شام به اسارت روانه نمايد؟ به وسيله ي كبوتران نامه بر بوده است و ادعاء بعضي از افاضل نامبرده هيچگونه استبعاد را ندارد.


پاورقي

[1] به تعليقات آخر کتاب مراجعه شود.

[2] قضيه‏ي مختار و قصد قتل وي با ابن‏زياد است که يزيد به ابن‏زياد دستور داد که او را به قتل نرساند اصل موضوع حقيقت دارد ولي قصه را تحريف کرده‏اند.