دليل پنجم: كه محدث نوري (ره) براي خود ذكر كرده و مي خواهد ثابت كند اسراء اهل بيت عليهم السلام را در موقع بردن از كوفه به شام از راه سلطاني برده اند كه از تكريت و موصل و نصيبين و حلب رد شده و غالبا آباد و به دهكده ي بسيار و شهرهاي معموره عبور مي كردند و از كوفه تا شام از آن راه قريب چهل منزل است و در اين مدعاي خوش چنگ به نقل مقتل ابومخنف زده كه فعلا در دست است و آن مقتل به تصريح


خود محدث نوري (ره) و سائر بزرگان اهل تحقيق از جعليات و موضوعات است و آن را به دروغ به ابومخنف لوط بن يحيي بسته اند اگر اصل مقتل ابومخنف موجود بود بسيار معتبر است ولي اين مقتل فعلي موجود كه مستقلا چاپ هم كرده اند مجعول بوده و جعلي بودن آن مسلم و جاي شبهه نيست گرچه بعضي از علماء خواسته منكرات آن را تطبيق با اصول مذهب نمايد ولي به تصريح خود محدث نوري (ره) بر متأمل در آن پوشيده نيست كه جز تكلف حاصلي ندارد و زحمت بي جا كشيده است اينگونه كتابها را از دشمنان عالم تشيع جعل مي كنند مانند دس و وضعي كه به بعض اخبار مي نمايند و نشر مي كنند و به بعض بزرگان عالم شيعه كه مقبول القول نزد عموم است نسبت مي دهند تا در قلوب عامه ي مردم جا گيرد و مقبول افتد مانند بعض تأليفاتي كه به محقق اردبيلي قدس سره نسبت داده اند.

محدث نوري (ره) با اقرار به جعلي بودن آن مقتل خواسته با قرائن و امارات از نقليات سائر كتب و مقاتل نقل آن را تصحيح نمايد كه اسراء را از راه سلطاني برده اند.

تا اين كه مي فرمايد: و چون عاقل تأمل كند سير از كربلاء به كوفه و از آنجا به شام با ملاحظه ي اقل ايام توقف در آن دو بلد و از شام تا به كربلاء در مدت چهل روز از ممتنعات خواهد شمرد و اگر از آنچه گفتيم اغماض كنيم و فرض نمائيم كه سير از بريه و غربي فرات بود آن هم بعد از تأمل صادق نظير اول است چه از كوفه تا شام به خط


مستقيم يك صد و هفتاد و پنج فرسخ است روز دوازدم ورود كوفه سيزدهم انعقاد آن مجلس مي شود و ايام رفتن قاصد به شام و مراجعت به كوفه كمتر از بيست روز چنانچه در اقبال گفته نشود بعد از آن ماندن اسراء اهل بيت عليهم السلام را در حبس كوفه و رسيدن خبر از يزيد را نقل فرموده و مي فرمايد:

و اما آنچه بعضي از افاضل علماء در حواشي بر مزار بحار احتمال داده كه استيذان و جواب به توسط كبوتر بود كه ملوك سابق آن را به جهت قاصدي و بردن خط [1] از بلدي به بلدي تربيت مي كردند. فاسد است زيرا كه در عصر بني اميه و اوائل بني عباس اين كار متداول نبود بلكه شهاب الدين احمد بن يحيي بن فضل الله العمري تصريح كرده در كتاب تعريف كه اصل آن قسم كبوتر كه آن را حمام هدي و حمام رسائلي مي گويند در موصل بوده و ملوك فاطميين بسيار به او اعتناء داشتند.

و از كتاب تمائم الحمائم محيي الدين ابن عبدالظاهر نقل كرده كه اول ملوك كه آن را از موصل نقل كرد نورالدين محمود بن زنكي بود در سنه ي (565) و بالجمله از اقبال گذشت كه يك ماه در حبس شام بودند و بعد از بيرون آمدن هفت روز مشغول عزاداري بودند چنانچه در كامل بهائي است و محمد بن جرير طبري در تاريخ خود گفته كه يزيد


ده روز ايشان را در خانه ي خود نگهداشت و بعد از آن ايشان را روانه كرد در مراجعت اجلال و اكرام و تأني و وقار در شب سير مي كردند چنانچه از كلام شيخ مفيد (ره) كه گذشت و ديگران معلوم مي شود و اگر در هر شب هشت فرسخ بر همان خط مستقيم سير كرده باشند مدت سير قريب به بيست و دو روز خواهد بود و حال آن كه از آن خط به جهت قلت آب و سائر مايحتاج سير ميسر نباشد خصوص براي آن قافله ي زنان و كودكان و ضعيفان.

تا اينجا كلمات و فرمايشهاي محدث نوري (ره) بود كه براي اثبات عقيده ي خود دليل آورده است.

جواب بر آن دليل

و از آنچه از سرعت سير در آن زمانها نگارش داده شد و شواهد آورديم و نيز شواهد زيادي در متون تواريخ اسلامي موجود است گرچه قبول نمائيم كه از راه سلطاني اسراء را به شام برده اند باز سرعت سير شتران جماز ذلول آن زمانها و مراكب تربيت شده ي بريدها در اندك مدت آن راه را طي مي كردند اگر چه فرض شود اسراء را با مراكب خودشان برده باشند- گر چه ثابت نيست- و محدث نوري (ره) قياس به زمان خود فرموده و با مترهاي زمان خويش اندازه گيري كرده است و لذا آن همه استبعادها را به قلم آورده حتي كار را به جائي رسانيده كه از ممتنعات بشمار آورده در صورتي كه ميان مكه و كوفه بيشتر از شام تا كوفه است شواهد زيادي موجود است (چنانچه مقداري نقل شد) در مدت هشت روز و يا ده روز طي مي كرده اند و اين كه در شام يك ماه مانده اند مورد


اعتماد نيست چنانچه از فاضل قزويني (ره) نيز درگذشته نقل شد و معلوم نيست مرحوم سيد (قدس سره) آن را از كجا نقل فرموده است.

داستانهائي كه امثال صاحب كتاب بحر المصائب كه خواسته اسم كتابش با مسماي آن مطابق شود براي منازل عرض راه ميان كوفه و شام تراشيده ابدا قابل ارزش و مورد اعتماد نيست تماما مأخوذ از افواه و كتب مجهول المؤلف و از قصه سرايان و نقليات بي مدرك قصه خوانان بوده و از نظر دقت و تحقيق به كلي بر كنار است.

و تصريح طبري كه ده روز در شام بوده اند قطعا كليه ي مدت توقف اسراء و عزاداري آنها در آنها و توقف در دمشق را مرادش مي باشد خيال نشود كه ده روز در خانه و دربار شخصي يزيد مانده و هفت روز عزادراي كرده و چند روز هم براي تهيه ي مراجعت توقف نموده اند و از اين قبيل تصورات و تخيلات كه مجرد احتمالات بيشتر نيست بلكه گفته شده كه بيشتر از هشت روز و يك هفته توقف نكرده اند چنانچه فاضل قزويني (ره) و غيره تصريح بر آن كرده اند.

و مدت هفت روز عزاداري غير از ده روز توقف در شام باشد كه صاحب كامل بهائي نوشته به متفردات آن كتاب در نقل تواريخ چندان نتوان اعتماد كرد چنانچه با تأمل در آن در نقل قضاياي تاريخي روشن است.

و سير با خط مستقيم در مراجعت از شام كه احتياج به آب و سائر مايحتاج داشته است خود محدث نوري (ره) تصريح فرمود كه يزيد پليد


اسراء اهل بيت عليهم السلام را با اجلال و اكرام روانه نموده پس قطعا كليه مايحتاج آنها را از آب و غيره تهيه مي بينند از كجا بر ما معلوم شده كه لوازم استراحت آن راه را فراهم نياورده اند همه ي آن حرفها مبعداتي مي باشد كه به ذهن مي آيد ولي در مقابل بايد مقربات را هم در نظر گرفت.