بازگشت

تحقيق در لفظ «بريد»


لفظ (بريد) مشتق از برد يا ابرد به معناي ارسل است چنانچه گفته مي شود: بردت الحديد اذا ارسلت منه ما يخرج منه.

و لفظ بريد عربي است چنانچه اين قول را خليل رحمه الله اختيار كرده است. و قول او در مقام تعارض با اقوال ديگر بر آنها ترجيح دارد.

يا لفظ بريد فارسي معرب است و اصل آن در فارسي (بريده دم) مي باشد گويند چون فارسها در زمان اكاسره دم استرها را كه براي ويژه اين عمل بود قطع مي كردند كه از سائر استرها تميز يافته و شناخته شوند به آنها (بريده دم) گفته اند [1] اين معنا اگر صحيح بوده و حقيقت داشته و نتراشيده باشند روشن مي كند كه لفظ بريد از فارسها و ايرانيها اخذ شده و عربها و مسلمين از دوره ي جاهليت آن را اخذ و در اسلام معمول داشته اند ولي آنچه از قبول كردن اين مطلب انسان را بازمي دارد آنست كه در روم نيز به بريد آشنائي كامل داشته و در اصلاح آن كوشيده اند اگر بگوئيم روميها هم از ايرانيهاي دوره ي جاهلي اخذ كرده اند ممكن است راه تعصب بي جا را پيموده باشيم (كه در عصر ما معمول


است) زيرا غير از حدس بيشتر هيچ دليل محكمي بر اين ادعا نداريم و امكان دارد كه قضيه برعكس باشد و خنده آور آنست كه بعضي از اشخاص ناوارد خيال كرده كه هميشه بايد دم مركبهاي بريدي بريده شود اگر بريده نشود بريدي آنها باطل شده و به آنها بريد نمي گويند پس دم قاطرهاي اسراء را اگر چهارپايان خودشان باشد چون نبريده بودند و شايده م بريده بودند- پس با سرعت سير بريد نمي توانند بروند- اين حرف غير از خنده جواب ديگر ندارد.

و بعضي گويد كه لفظ (بريد) لغت لاتيني (Veredus) و به معناي (خيل) اسب است و شايد اين قول هم از جهت شباهت لفظي حدس زده شده است و دليل متقني ندارد.


پاورقي

[1] صبح الاعشي ج 14 ص 367.