احمد بن يحيي بلاذري (م 279) مورخ و اديب و نسب شناس برجسته ي عصر مأمون تا مستعين عباسي، در كتاب عظيم نسبي - تاريخي خود با عنوان انساب الاشراف، تاريخ اسلام را در قالب بيان شرح حال خاندان هاي برجسته ي عرب به دست داده است. وي در شرح نسب ابوطالب و فرزندانش، به تفصيل درباره ي امام علي عليه السلام و فرزندانش سخن گفت و از جمله درباره ي امام حسين عليه السلام و مقتل او هم فصلي مفصل را در كتاب خود آورده است. بخش طالبيان اين كتاب در دو مجلد در سال 1397 قمري توسط محقق برجسته محمد باقر محمودي در بيروت چاپ شده و اخيرا هم در چاپ متن كامل اين كتاب كه با اسم جمل انساب الاشراف چاپ شده، آن مطالب آمده است. از چاپ دو جلدي انساني كه اختصاص به طالبيان دارد، در مجلد دوم (كه در ارجاعات از آن با عنوان ج 3 هم يادمي شود؛ بدان دليل كه پيش از اين دو جلد، يك جلد هم در سيره ي نبوي چاپ شده) ضمن صفحات 228 -142 به اخبار كربلا اختصاص داده شده است. با توجه به زمان تأليف اين اثر، مي توان تصور كرد كه وي از متون مكتوب پيش استفاده كرده و گاه از اسناد مستقلي هم بهره برده است. بلاذري پس از ارائه ي چند


حديث درباره ي امام حسين عليه السلام، تولد آن حضرت و فرزندانش به شرح وقايع كربلا مي پردازد و مطالبش را از تمام شيعيان كوفه با امام حسين عليه السلام از زمان صلح امام حسن به اين سو، بدون آن كه در بيشتر موارد مستندي ارائه دهد، با تعبير «قالوا» آغاز مي كند. طبعا در مواردي هم سند نقل مي كند؛ از جمله از ابومخنف [1] هيثم بن عدي [2] هشام كلبي، [3] و عوانة بن الحكم [4] يا با تعبير «قال العتبي» [5] «حدثني بعض الطالبيين» ؛ [6] در مواردي هم از آثار عمر بن شبه [7] مورخ معروف و نويسنده ي كتاب تاريخ المدينة المنوره مطالبي نقل كرده كه نشان مي دهد او نيز در اين باره نوشته اي داشته است.

اخبار بلاذري تفاوت هايي با اخبار ديگران دارد و اين نشان مي دهد كه از مصادر متنوعي استفاده كرده است اين اخبار در مقايسه با آنچه در منابع ديگر آمده، مي تواند روشنگر برخي از نكات ريز در واقعه ي عاشورا باشد. يك خبر جالب را كه در تاريخ طبري هم آمده، براي نمونه نقل مي كنيم: قال حصين [8] فحدثني سعد بن عبيدة: قال: ان اشياخنا من أهل الكوفة لوقوف علي تل يبكون و يقولون: اللهم أنزل عليه نصرك، فقلت: يا أعداء الله! ألا تنزلون فتنصرونه. [9] به هر روي، انساب بلاذري، يكي از منابع مهم كربلاست كه به نوعي با روايت ابومخنف، ابن سعد و دينوري توافق دارد و مطالب آنها را به رغم اختلافاتي كه دارند، مؤيد يكديگر هستند.