صحن، ايوان و رواق، روضه، ضريح، صندوق، قبر، نهر علقمه، قبه و بارگاه و كاشي

در آن روزها كه مشغول تأليف كتاب زندگاني قمر بني هاشم حضرت اباالفضل العباس «عليه السلام» بودم، بسيار در متون كتب تفحص نمودم كه بلكه راجع به بناي گنبد و بارگاه حضرت او مدركي به دست آورم، متأسفانه هيچ نوشته اي مربوط به اين موضوع نيافتم، و از هر كس سؤال كردم از خود بي اطلاع تر يافتم، تا بالاخره معلوم شد در اين موضوع چيزي نوشته نشده، در حالي كه حرم حضرت عباس به فاصله ي 500 قدمي از حاير حسيني دور در كنار نهر علقمه كه آثارش هويدا است. داراي صحن بزرگ و ايوان طلا و رواق معظم و روضه ي منوره و ضريح نقره، و صندوق خاتم و قبه و بارگاه كاشي بزرگ مهمي مي باشد، و تمامي تشكيلاتي كه در حائر حسين «عليه السلام» هست در اينجا مي باشد، و آثار تاريخي هم در اكثر جاهاي آن ديده مي شود كه در قرون اخيره از


دوره ي صفويه به بعد تكميل و تزيين گشته است، اينك بايد ببينيم اصل بنا از كي و چه زمان ساخته شده.

در كتب مزار كه دقت كنيم، مي بينيم از همان قرون اوليه هر جا كه دستور غسل زيارت حسين «عليه السلام» از طرف ائمه ي هدي عليهم صلوات الله صادر شده و در رواق درب روضه و بارگاه شده، از حضرت عباس هم به همان ترتيب نام برده شده است.

مثلا در روايت كفعمي در «بلد الامين» كه مجلسي در «مزار» روايت مي كند، و در روايت صفوان بن مهران كه شيخ مفيد روايت مي فرمايد، هر كجا دستور توقف بيرون درب براي اذن دخول هست، براي حرم حضرت عباس همان دستور داده شده، و معلوم مي شود در قرون دوم، زمان حضرت صادق «عليه السلام» قبر مطهر عباس بن علي «عليه السلام» روضه و درب ورودي داشته است، و به همين ترتيب اينك ما بر حسب مشاهدات و تتبع در اين روايات نظريه ي خود را مي نويسيم: